IZiko eliSiseko
Yabelana ngeli phepha



THE

IWORD

Vol. 21 JUNE 1915 3

Ilungelo lokushicilela ngo-1915 ngu-HW PERCIVAL

IZIKHOKO EZIQHELEKILEYO UKUBA BABekho abantu

(Iyaqhutywa)

KWIINxalenye ezibhubhileyo zomntu zidityaniswa kwaye zenziwe umlinganiso, izinto ezivela kwizinto ezine zoluhlu. Kwelinye icala, umhlaba obonakalayo ungaphandle kwendoda. Zombini ezi nkqubo, zokunkcenkceshela kunye nezo zokucekeceka, qhubeka rhoqo kodwa ungazi mntu, ongakwaziyo ukuphazamisa ngqo ukusebenza kwendalo akuba eqalile. Izinto ezisisiseko luthelekelelo okanye izinto ezizodwa ezenziwe ngumntu, xa ezi zinto ziphinde zahlulahlulwa zangaba zezinto zazo.

Into engenakuhlaziywa yenziwa yindoda. Njengoko izinto ezingenakuguqulwa zidlula kwintlangano yomntu, ingqondo yakhe isebenza kubo ngohlobo lokuba iifomu ezizodwa zinikezwe kwizinto ezingenasakhiwo. Yonke le nto yimilingo yendalo. Into efakwa kwifomu ayinangqondo. Sisiseko. Ineempawu ezibonakalisela into evela kuyo. Oko kungenxa yesenzo sengqondo yomntu kwinto leyo, njengoko loo nto idlula emzimbeni wayo. Uhlobo lwezinto ezisisiseko ezenziweyo kunye neefom ezinikezwe zona, zixhomekeka kwinto ethile esetyenzisiweyo, nakwizitho okanye amalungu omzimba apho into idlula khona okanye into enxibelelana ngayo, kunye nakwisenzo yomnqweno wendoda ngokunxulumene nengqondo yakhe. Izinto eziphambili ezenziweyo zinento yokwenza nezimbiwa, imifuno, izilwanyana, kunye nezikumkani zabantu.

Izinto eziphambili ke, ukuza kuthi ga ngoku zichaphazelekayo ngokwahlukeneyo, zizelwe ngendoda. Iimpawu ezintle okanye ezimbi kunye neempawu zixhomekeka kwisifo okanye ubungakanani bomzimba wendoda, kwimbonakalo yobungqola okanye imvelo yomnqweno wakhe, kuphuhliso kunye nocwangco lwengqondo yakhe, nakwinjongo yakhe yobomi.

Ukutya okugcinwa kuwo umzimba wenziwe ngezinto ezi-4. Ukutya okutyiweyo kusetyenziswa ukondla izinto ezisisiseko esongamela amalungu omzimba, kunye nezinto ezincinci eziphantsi kwazo. Umntu akanako ukutsala ngqo ngaphakathi kwizinto ezifunekayo ukubonelela nokugcina amandla omzimba wakhe osebenza emzimbeni, zinto ezo zizakhi. Kuya kufuneka athabathe oko kufunekayo kwizixhobo zokutya ezimnikiweyo, kwaye kuya kufuneka asebenzise olo hlobo lokutya apho amalungu akhe anokuzikhupha kakuhle izakhi, kwaye ngokulula ukuhambisa kwaye azibambe okwexeshana emzimbeni wakhe.

Ngokondla, umntu uguqula izinto ezine zibe ngumzimba wakhe, kwaye emva kwenkonzo emva koko wohlulahlula, kwaye ngokujikeleza ngombutho wakhe uzenza kwaye azisasaze njengezipho zendalo okanye amandla nje kwizinto zawo.

Uyilo ngokubanzi lwenkqubo yezinto ezisisiseko luhlala lufana ngokuhamba kwexesha kunye namaxesha; kodwa ukwahluka kweefom zezinto ezisisiseko kubangelwa iyantlukwano yeminqweno yomntu, kunye notshintsho kuphuhliso lwengqondo yakhe. Ngamaxesha athile kuya kubakho izinto ezingakumbi ezinesimo sengqondo esibi kwabanye abantu, kwaye ngokuthe ngqo izinto ezimbalwa ezinobuhlobo; ngamanye amaxesha izinto ezinobungane ziya kuqala. Kwiminyaka ethile izinto ezisisiseko ziyaziwa emadodeni kwaye zibe ziintsapho zazo kwaye amadoda anokuvula unxibelelwano kunye nohlanga olusisiseko ngaphandle kobunzima. Ngamanye amaxesha akukho rhwebo, kwaye ke ukungakholelwa ngokubanzi kubukho bezinto eziphambili.

Olu tshintsho luza kuhamba nenkqubela phambili kunye nokukhula komntu, kunye nokungaphuhliswa kwakhe. Amaza ezi zimbonakaliso zinokwaziwa ngexesha lenkqubela phambili yempucuko yakhe, okanye ukupheliswa kwayo.

Amagama obukho bezinto ezisisiseko aqala kwixesha elincinci elingaphantsi kobomi bosuku lokubhabha, ukuya kumakhulu eminyaka. Obona bomi bufutshane buyeyona nto iphambili inokuba kukuzibophelela kwento ethile ngenxalenye yeqela, elinika ubukho bexeshana kwiimvakalelo okanye inkanuko, enje ngomsindo, kwaye ubomi obude bunokuba kukwandiswa kofudumeleyo okanye ukuthanda inkanuko isithuba seminyaka eliwaka. Ubude bobomi besiseko buxhomekeka ekucacisweni nasekubuncinaneni kwengcinga kunye nomoya ohamba uyilwa kwento ephilayo.

Umntu ayinguye kuphela umyili wezinto kwinqanaba lomhlaba; Ezinye izilumko zinokubiza izakhi ukuba zingaphandle kwento enyulu. Ingqondi zibabize ngokuba babe liLizwi, kwaye ngokweLizwi abathi izinto eziyinxalenye yazo babizwe ukuba ziyakuba yimvelo yabo, inkonzo, isenzo kunye nomsebenzi ngexesha labo lobukho.

Ubukrelekrele abubeki mazwi; kodwa ukuba luhlobo luphi na lwegama elibunjiweyo, linokuqondwa ngumntu, njengothelekiswa nento eyenzekayo ekuphimiseleni isandi. Isandi sibangela ukuba amasuntswana esemoyeni ahlengahlengiswe ngohlobo lwejometri, okanye ifomathi, okanye uhlobo lwesilwanyana, okanye uhlobo lomntu, ukuba isandi sihlala ixesha elide de ifom ithathwe ngamasuntswana.

Kwimeko yesandi esenziwe ngumntu amasuntswana anokungadibani ixesha elide kuba engazi ukuba ulinike njani na uLizwi uphawu olubophayo, umgangatho olusisigxina; kodwa ubukrelekrele obubiza izidalwa kwizinto ezimsulwa bunika kwifom yobunyani obuyimfuneko kwikamva lobukho besi sakhi.

Intiyo okanye umtsalane okhoyo phakathi komntu nento esetyenziswayo okanye nayiphi na into esekiweyo, ixhomekeka kwisimo sengqondo sendoda ngokubhekisele kwinto leyo okanye kuloo nto iseti yemiba echaphazelekayo kunye nokwenziwa komzimba wakhe kunye ulungelelwaniso lwezinto ezisisiseko sokwenza-up. Ngenxa yesimo sengqondo sengqondo yendoda kunye nokudityaniswa okuthile kwezinto eziyilwa ngumzimba wakhe, uya kutsala okanye abuyisele into ethile okanye udidi lwamanqaku. Iklasi enye yezinto eziza kufuna yona, enye iya kuyiphepha, enye iya kuhlasela. Ke iingozi ezibonakalayo zizisiwe, ezichaphazela umntu kwaye ngamanye amaxesha inani elikhulu labantu ekubonakala ukuba bahlanganiswe ngamathuba, njengendawo yokutshisa, okanye inqanawa eyaphukileyo, okanye uluntu, ngexesha elenzelwe ukuba lihlupheke ngenxa yezikhukula. neziqhwithi. Kwelinye icala, izinto ezifunyenweyo zinethamsanqa, njengokufumana ubuncwane, okanye imigodi, okanye ioyile, okanye izinto ezifunyaniswe zibhotile, okanye izinto ezenziwe ngemichiza ngabantu abathile, kunye nentlalo-ntle yelizwe, ethandwa ngokuzala komhlaba, iinkomo ezityetyisiweyo, kunye nokuvunwa okucebileyo, kunye nenkqubela phambili yoluntu ngokubanzi, ayixhomekeki kwithamsanqa, kwithuba, nakwimizi-mveliso, kodwa kudityaniswa kwezinto ezisisiseko kwimizimba yabantu nakwindalo ezisa ezi ziphumo. Abo bahlobo lunye nabo banomtsalane kwezo ndawo; Abo abangafaniyo neqela baya kugxothwa, okanye, ukuba bathe basala, iziporho ziya kuba ziintshaba. Kodwa yonke le nto iphantsi komthetho jikelele wekarma, ozisa ubudlelwane obufanelekileyo phakathi kwendoda kunye nezinto ezikhoyo.

Abanye abantu abathandwe kukwakheka kwabo ziziporho zomhlaba, banokuswela ezinye iziporho zendalo; ke amadoda anjalo aya kuphumelela kulo naluphi na ubizo okanye amashishini okanye umdlalo obandakanyeke kuwo iziporho zomhlaba, kodwa bayakusilela okanye benzakaliswe xa bezimana nokudibana nemimoya yezidalwa ezozinto ezingekhoyo kumgaqo-siseko wala madoda .

Indoda eswele into ethile, isenokufaka okuthile kuyo ngokukhulisa ngaphakathi kuye ingcinga ehambelanayo kunye nokucinga ngohlobo lokunxibelelana nento engekhoyo. Kodwa ngokwesiqhelo umntu akayenzi le nto. Ngokwesiqhelo akazithandi izinto azisweleyo kwaye angatyeki ekuhlakuleleni ingqiqo ehambelanayo okanye akhulise ubuhlobo kuye ngokwakhe kuloo nto, kwaye ukungathandi kunye nokusilela kuye kuzisa ubutshaba. Kunqabile ukuba umntu adibane ngokuhambelana kwindlela azakhela ngayo kuwo omane amabakala eziporho zendalo.

Ubudlelwane beziporho zendalo ngaphakathi kwendoda nangaphandle bunokuqhubeka bukhona ngaphandle kokwazi kwakhe ubudlelwane okanye ubukho babo. Kuyenzeka, nangona kungenzeki, ukuba amadoda ayabazi ubukho bendalo ethile ngelixa kukho ukungakholelwa ngokubanzi kobukho babo. Logama umntu ekhanyela ukubakho kobukho bakhe akunakwenzeka ukuba abone isiporho sendalo. Apho umntu engakwazi ukunyanzela ubukho obubonakalayo okanye obuvakalayo bozibuko bendalo, kubalulekile kuye ukuba abe nengqondo evulekileyo kwaye avume ukubakho kobukho bozipho bendalo ngaphambi kokuba aqonde indalo kunye nemisebenzi yabo okanye abe nakho ukusebenzisana nabo.

Iziporho zendalo aziboni njengabantu ngendlela abazibona ngayo, kodwa njengoko banjalo abantu. Amadoda anokuzibona iziporho zendalo njengoko iimo zesipoko zinjalo, kodwa amadoda azibona zihlala ngeendlela apho iziporho zemvelo zinqwenela ukubonwa. Izigoko zendalo ziya kubonakala njengoko zinqwenela ukubonakala, ngaphandle kokuba abantu banokwazi ukuzibona njengoko zinjalo ngokwenene.

Isiporho sendalo sidla ngokubonakala emntwini ngendlela yendalo, ngaphandle kokwenza okanye umthendeleko, apho umntu anazo iimpawu ezintle zeliya icala apho isiporho sinecala elibi, okanye apho isiporho sibonisa khona kwaye umntu iimpawu zento efanayo. Ke umntu obhinqileyo ongamanzi unokubonakala ekwimo yomntu ecaleni komjelo wentaba ukuya kumfana ongumalusi onemeko engafaniyo yento ephambi kwamanzi, kwaye ngamnye, ke, utsalwa yenye. Isiporho samanzi, kule meko, siya kubona ngokucacileyo ubume kunye nokuthambekela kwenkwenkwe, icace gca kunenkwenkwe ngokwayo; kwaye isiporho samanzi, sibabona, sithatha uhlobo lowesifazana, njengoko ekubonakaleni kuya kuba nomtsalane kakhulu kumalusi. Ngaba umalusi wayenakho ukunyanzela ukuba i-sprite ivele ngohlobo lwento eyiyo yomthombo kunye neyona ndawo ikulo udidi lwayo, ngoko ispliti inokuhlala ikwimo yomntu okanye itshintshe ibe yinxalenye yenyama, okanye lahla uhlobo lomntu okanye utshintshe kwaye ubonakale njengejelly okanye i-oval, nebulous mass. Ngobudlelwane bobuhlobo obumiselweyo, inkwenkwe iya kunika uthotho oluthile lwengqondo yayo kwisipirithi, nakwi-jelly-like or nebulous mass ukuthambekela kokuncamathela ngakumbi kwifom, kwaye isplite kamva iya kuthatha ubume bomntu ukusuka kunxibelelwano lwayo umntu. Ispirit nayo inokunika inkwenkwe izibonelelo ezithile, njengokumnika amandla okuqonda ukuze abone izinto anokuzifuna.

Amaxesha apho abantu banokwenzeka ukuba banomdla kwaye babonakale kwiziporho zendalo kuxa umntwana esemncinci, ngaphambi kokuboniswa kokuzingca emntwaneni. Ke umntwana kunye neenkuni i-nymphs kunye neeferies kunye ne-sprites zenza unxibelelwano lwendalo, apho umntwana engemangalisi, kodwa apho ahlala khona kunokuba ehlala kwinkampani yabanye abantwana. Iziqwengana zinokuncipha, zingabi ngaphezu kwe bhungane, okanye zingangobukhulu beebhabhathane, kwaye ziye kuthi xhaxhe ukuphakama komntwana, kwaye zide zide. Kuzo zonke iimeko ezinjalo ibhondi yomtsalane kunye nohlobo lwee-sprites ezitsalwayo zixhomekeka kwiimpawu ezichaseneyo nezilungileyo zezinto ezifanayo kwi-sprites kunye nomntwana.

Amabali ahlekisayo awazizo zonke iziphumo zentsomi nje. Uninzi lwazo luchaza okwenzekileyo ixesha elininzi noko kusenzeka. Ababalisi basenokuba bayichaza into ngokwabo abazi ukuba iyiyo, okanye lo mbandela wawunokucetyiswa kubo zizipoko zendalo. Abantwana abancinci banokuzibona ezi ntlobo ze-elfish zityhutyha iinkuni okanye zidanisa kwisibane senyanga, okanye zimi ngakwigumbi elincinci okanye zibekwe ngaphezulu kwendawo enomlilo, okanye zisenokubona iifayile zakudala zobudala obugcwele. Ezi zihlala zisiza ebantwaneni ukubanika iingcebiso kwaye bahlala bezikhusela ngamaxesha anengozi. Kodwa yonke le nto iyatshintshwa xa umntwana ezazi kwaye ebonisa ukuzithoba okanye ukubonisa utyekelo lokuziphatha okubi. Kwizithili ezisemaphandleni uninzi lwabantwana lubona ezi ndawo zokuphumla, kwaye abanye abantwana ubabona nakwiidolophu ezixineneyo. Kodwa ngokutsha kunye nobunjalo bobutsha bokuqala zonke iinkumbulo zabo zilahlekile ebantwaneni. Kwiimeko ezinqabileyo kuphela apho indoda okanye umfazi banenkumbulo ephetheyo yonxulumano lwangaphambili ababenalo ngenene.

Xa abantwana bekhula baba ngamadoda nabasetyhini, izinto ezingasafuneki kubo, ngenxa yokuba butsha kunye nokuba nobunewunewu ngaphandle kwemizimba. Izinto zodidi oluphezulu, izinto ezingafakwanga umlilo, umoya, amanzi, nomhlaba zihlala zijikeleze umntu kwaye zenza umzimba wakhe. Ke zona izinto eziphakamileyo zomhlaba, ezi zinto, ziyathintela umntu; kubo abantu abadala kunephunga elibi. Inkqubo yokwetyisa ezinxulumene nayo, ihlala ikwisimo esingenampilo, esibizwa ngokuba kukunxila ngokuzenzekelayo, sisuka ekutyeni nasekufakeleni ukutya. Izinto eziphezulu zamanzi, ezidibene nenkqubo yokujikeleza komzimba azitsaleleki, kuba umzimba ubonakala umi kubo. Izinto eziphezulu zomoya zihlala kude ngenxa yokucinga okungacocekanga kunye nokuzingca, kwaye ngenxa yokuba indoda kunye nomfazi bavelisa ithoni ngenkqubo yabo yokuphefumla, ithoni ebonakalisa iingcinga kwaye ibangela ukuba ezi zinto zingahambi. Izinto zomlilo zibaphephe abantu abadala, kuba inkqubo yezesondo iyakhutshwa kwaye igcinwe icocekile kwaye iingqondo zabo zigcwele iingcinga zesondo kangangokuba izinto eziphezulu zomlilo azinakufumana naziphi na izibonelelo okanye zinike abantu izibonelelo. Ngokudibana ngqo.

(Iza kuqhubeka)