IZiko eliSiseko
Yabelana ngeli phepha



THE

IWORD

Vol. 22 MARCH 1916 6

Ilungelo lokushicilela ngo-1916 ngu-HW PERCIVAL

IZIKHOKO EZIQHELEKILEYO UKUBA BABekho abantu

(Iyaqhutywa)
Ubuncwane obufumaneka ziiNqaku

Amatye OKHUSELEKILE anokufumaneka kumgaqo omnye. Ukuzifumana kwindawo efanelekileyo kulandela isicelo salowo unatywina oyalela uncedo lwesiporho. Abo bangenalo ncedo lomlingo banikwa ukufunyanwa benento enophawu olusisiseko, kwaye abathi, nangona kunjalo, bafumane imigodi, bafumane ubuncwane okanye amatye anqabileyo, benze oko bakufumana kwizinto zabo zomntu ezitsalwa zihambelane izinto zeentsimbi okanye zamatye.

Ukwenza Umntu Ungabonakali

Amandla okwenza umntu angabonakali asetyenziswa xa into ethile, edla ngokuba ngumlilo, ibizelwe ukwenza ukuthanda komnini itywina. Indlela ekwenziwa ngayo oku kukuba elemental ichaza imisebe yokukhanya evela emntwini onqwenela ukungabonakali, okanye elemental defle okanye ecika kumgca wombono wababukeleyo, ukuze bangaboni umniniyo. Kuzo zombini ezi meko, imitha yokukhanya evela kumniniyo iyanqanyulwa kumgca wombono walowo ubonayo, kwaye ke akunakwenzeka ukuba ambone umntu oyalela into.

Ubume beMigical Phenomena

Into yokuba umlingo ukhusela lowo usinxibileyo engozini ayisiyonto ingeyonto eyendalo kunokuthi intonga yentsimbi ikhusele umdaka kwizibane. Intonga efanelekileyo yensimbi iya kukhokelela kumbane kwaye uyiqhubele emhlabeni. Ucingo luya kuqhuba umbane ngoku kwaye udlulise ilizwi lomntu kumgama omde. Oku, ngendlela yayo, kunjengomlingo njengogqithiso lwemiyalezo ngaphandle kwezixhobo, okanye ukuthunyelwa kombane ngaphandle kwamacingo ukuyiqhuba, ukutya okunokwenziwa ngeendlela zemilingo. Umahluko kukuba ngoku siqhele ukwazi ukuba ifowuni kunye nefowuni zisebenza njani, kwaye sazi nezinye izinto ezibonakalayo zombane, ngelixa amandla ezinto zokubopha izinto zasetywini engaziwa ngokubanzi nangona itywina lisebenza kulolo hlobo lomoya lwesiporho njengoko lusetyenziswa kufiziksi ukusetyenziswa okuqhelekileyo kwezorhwebo.

Kutheni Imisebenzi Yomlingo Isilele

Ukusilela kwetywina ekusebenzeni kubangelwa kukungazi okanye kukungabi nalwazi komakhi ekukhetheni kwezinto azisebenzisayo, ukungazi uvelwano kunye nokuchasana kwezinto phakathi kwezinto azisebenzisayo kunye neziporho awayeza kuzitywina, okanye ukungakwazi kwakhe dlulisela amandla okubopha okanye okutywina. Ukuba ababenombane bebengenalo ulwazi kunye namava e-physics, bebeya kudibana nokusilela okuninzi kumashishini abo ukuvelisa i-telegraphy engenazingcingo, okanye ukunika ukukhanya, ubushushu okanye amandla.

Iimeko zeMpumelelo

Izinto zokuqala azizukusebenza ngomyalelo nje okanye into enqwenelekayo ngaphandle kokuba ziboshwe kwaye zitywiniwe. Impumelelo ixhomekeke ekwenzeni itywina kunye nokuxhotyiswa kwayo ngamandla obugqi ukubopha izinto zokuthobela. Izinto xa kusenziwa itywina zizinto ezisetyenzisiweyo, ixesha elenziweyo kunye nenjongo kunye namandla omenzi wetywina.

Izinto ezisetyenzisiweyo mazibe zezinto okanye izinto zesiporho ezizakusebenza, okanye izinto ezichasene nezo zefuthe lokugcina kude. Ezinye izinto zamatywina zinokudityaniswa kokubini kweempawu ezikhuselayo nezoyikisayo. Izinto zokwenziwa kwazo amatywina zinokuba ngumhlaba, udongwe, amatye amanzi okanye iigneous, iikristali, amatye anqabileyo, iinkuni, amayeza; okanye izixhobo zokukhulisa izilwanyana, njengethambo, iimpondo zeendlovu, iinwele; okanye ukudityaniswa kwezinye zezi zixhobo. Iintsimbi zihlala zisetyenziswa ekwenzeni amatywina, kuba izinyithi zimela uhlobo lwento ehambelana noko. Ukuqwalaselwa kwezinto ezisisiseko kunyanzelwa ngokulula ngesinyithi, eziyindlela elungileyo yonxibelelwano. Isinyithi esinjengesilivere iya kutsala iziporho zamanzi kwaye ziphindezele iziporo zomlilo; kodwa inokwenziwa ukuba isebenze ngokuchasene neziporho zamanzi. Ngokudityaniswa kwesinyithi, iziporho zezinto ezahlukeneyo zinokudibana kwaye zidityaniswe kunye. Amatye, phakathi kwawo iidayimani, isafire, iigrem, iignets, iopali, amakristali atsala izinto ezinkulu ukuya kwinqanaba elikhulu kunezinye izinto. Ke ilitye elinjalo linokusetyenziswa ngokulula njenge-talisman ukufikelela kuloo nto ililitye leyayo, kodwa umlingo kufuneka eyazi indlela yokuseta itywina elithile kuyo, kwaye ayazi ngakumbi ukuba itywinwe njani ilitye.

Ngamanye amaxesha isixhobo sisetyenziswa kwimeko yaso yokuqala. Ngamanye amaxesha kufuneka, ngaphambi kokuba isetyenziswe, iphathwe kwaye ilungiswe ngononophelo ngokubhaka, ngokumisa elangeni, ngokuboniswa kukukhanya kwenyanga ngezigaba ezithile, ngokuhlamba, ukunyibilikisa, ukuwisa, fusing. Xa izinto zikhuselekile kwaye zilungisiwe, emva koko kuza kwenziwa itywina. Ixesha kunye nexesha azisoloko, kodwa zihlala zibalulekile ekwenzeni itywina.

Ukumema abalawuli abasisiseko

Omnye wabalawuli okanye abaphathi abaphantsi kwento ethile unokutsalwa kwaye uncedo lomphathi lukhuselekile ukuba isiko elifanelekileyo lenziwe ngexesha elifanelekileyo; okanye isiporho esikhethekileyo sento ekhuselayo sinokuthi senziwe ngumenzi wetywina. Isiko lokudala kufuneka lijongwe ukuba umoya wokuyila uza kwenziwa. Isiko lenkonzo kufuneka lilandelwe xa uncedo kunye nokukhuselwa komnye wabaphathi bento. Nokuba yeyiphi na indlela yesiko lokudala, impumelelo yendalo iya kuxhomekeka kulwazi lomenzi kunye namandla akhe intando kunye nengcinga. Kwimisitho yokubhengeza, amalungelo kunye namandla omlawuli ongunobumba kufuneka kuvunywe, kwaye kuye kwenziwa into ethile yokwenza into ayifunayo. Isiporho siya kuyigcina imeko yayo icwecwe ukuya kwinqanaba kwaye ngokufuthi ngokungqongqo nangakumbi kunokuba kunjalo emntwini. Ukuba umntu ocela ukukhuselwa okanye olunye uhlobo olwaphula ngabom icompact okanye usilele ukugcina isithembiso okanye isigama esibalulekileyo, loo nto iya kumzisela intlekele kunye nehlazo.

Xa uncedo lomphathi ongumqobo lufunwa, umsitho wenziwa etempileni okanye kwindawo enikezelwe kumlawuli, okanye kwenye indawo kwindawo ekhethiweyo kwaye yangcwaliswa okwexeshana ngenjongo. Emva koko isiko lokugqibela liyalandelwa. Isiko lokuphelisa ngumsitho wombhiyozo apho umlawuli wezinto anikezela phezu kwetywina amandla acelwe, aze ngaloo ndlela abophe into eyinxalenye okanye impembelelo etywiniweyo. Oku kwenziwa ngokuzoba phezu kwendawo igama lomlawuli, okanye imiqondiso okanye iisimboli zecompact, ehamba kunye okanye ngaphandle kwezitayile kumagunya asisiseko, kunye nofaka isiqhumiso esifanelekileyo, iziqhumiso kunye nenkululeko.

Ngeli xesha lenkqubo, umqhubi unika inxenye yesiporho sayo, esifakwa kuyo satywinwa ngetywina. Inxalenye yezinto ezisisiseko zomntu azinikelayo yinxalenye yento leyo eza kuxolelwa, kwaye idluliselwe ngokulula njengamatye axhoma imagnethi kwisiqwengana sesinyithi. Umsebenzisi ophethe ngokufuthi uyazi ukuba udlulisela inxenye yesiporho sakhe kwitywina, kodwa uyayidlulisa. Kungenxa yale nxalenye yento yakhe engena kwitywina enokuthi isilele kuyo.

Isenzo sokudlulisa senziwa ngokuphefumla okanye ngokunika inxenye yegazi okanye enye into engamanzi emzimbeni wakhe, ngokurabha itywina ngesandla sakhe, okanye ngokudlula kumazibuko kunye nokubiza igama ngaphezulu kwayo, okanye ngokubheka ngokungaguqukiyo nokubona kwitywina eliya kuthanda, okanye ngokudibanisa kwitywina lesinyithi okanye nayiphina into awayeyiphathise umntu ixesha elithile.

Ngexesha lale misitho irhuluneli ibhengeza ukuba izokunika ubungqina bobukho bayo ngokubonakala kwifomu, eyomntu okanye eyenye, okanye ngentetho okanye ngemiqondiso, kwaye ibonise uyolo nemvume yakhe. Izithethe zisenokuba lula okanye zibotshwe. Kodwa ekusebenzeni kwazo, yonke imigca ibekwe eyakuvumela ezo mpembelelo zibizwayo, ukuba zisebenze phantsi kwetywina.

(Iza kuqhubeka)