IZiko eliSiseko
Yabelana ngeli phepha



THE

IWORD

Vol. 24 DISEMBA 1916 3

Ilungelo lokushicilela ngo-1916 ngu-HW PERCIVAL

IZIKHOKO EZIQHELEKILEYO UKUBA BABekho abantu

(Iyaqhutywa)
Ukuthathelwa ingqalelo ziiNdalo zeNdalo

IZIBHENGO ZOKUGQIBELA zinokujonga kungekuphela nje umntu, kodwa izilwanyana, kunye noomatshini, imithi, kunye neendawo ezithile, njengamachibi, amachibi, amatye, iintaba. Ukuthathelwa ingqalelo kubandakanya ukuhambisa phezulu okanye ukungena emzimbeni okanye into eyonileyo. Eli nqaku alichazi nto ngaphandle kokunwenwa kunye nokufunyanwa kwemizimba yabantu ngemizimba yendalo kunye nokufunyanwa kwezinto, ngokokude kuchaphazele abantu ukudibana nabo. Amawonga ayahlukahluka kwiintlobo zesiporho, kunye neemeko kunye nendlela, apho abantu basebenze khona.

Ukuqwalaselwa komntu kwahlukile kubuntu obahlukeneyo, njengoko kubizwa ngabathile, nangona phakathi kweziporho zokuphila kunye neminyanya yabantu abafileyo, abathi babe nesabelo ekufumaneni umzimba womntu ongengowabo, ngamanye amaxesha banokufunyanwa, bedibene nezinye izinto, elemental ejonga umzimba ngamanye amaxesha, kwaye ke zibonakale njengenye yobuntu.

Iziphelo zendalo ezibonakala ngathi ziyizidalwa ezingenabungozi ezifuna kuphela ukonwaba okuthile, okanye zibubudenge, zimbi ngenjongo. Kunokubakho ngamaxesha athile ukucaphuka ngokwemizimba yendalo, ukunika isilumkiso okanye isiprofetho. Ezi zinikezela ngenjongo yokuva amadoda. Kwenziwa ikakhulu phakathi kwabantu abangabanquli bendalo. Apho ke iziporho zinxibelelana ngale ndlela zibuyisayo ngenkonzo ebhatelweyo.

Ukuqatshelwa kuza ngokwendalo okanye ngokuzicelela. Ukuqatshelwa koluntu kuza ngokwendalo, ngenxa yombutho wabo ojikeleza ingqondo, ngenxa yendawo ethile ebekekileyo yomzimba, njengakwimeko yobusuku obumnandi, ngenxa yengqondo ebangelwa zizifo, okanye ngenxa yemeko ethile yemilingo ebangelwa kukushukuma nangokudanisa. Ukusuka ekuyekelweni ukuya kwinkanuko.

Rhoqo abantwana bathe phithi okwexeshana, ngenxa yobuntu babo bendalo, emva koko i-elemental obsessing idlala ne-elemental yomntwana. Ezi ziqalelo zimbini zidlala nje kunye ngendlela engenabungozi. Kubantwana abanjalo banokuboniswa ngabalingane babo bokuqala kunye nezinye iimfihlakalo zendalo. Ezi ziqalelo zezomlilo, umoya, amanzi okanye umhlaba. Loluphi uhlobo olutsalelekayo emntwaneni luxhomekeke kwinto elawulayo ekwenziweni kwesiseko sobuntu somntwana. Umntwana othe phithi ngumlilo uya kukhuselwa ngawo ekwenzakaleni ngumlilo; kwaye isenokuthwalwa emlilweni sisishologu ingonzakali. Ukuba umntwana uthe phithi sisiporho somoya ngamanye amaxesha uthwalwa emoyeni, umgama omde, kunokuba njalo. Isiporho samanzi sinokuthatha umntwana simse ezantsi echibini, okanye isiporho somhlaba singasithwala singene ngaphakathi emhlabeni, apho umntwana anokudibana neefairies. Emva koko, inokuthetha ngezi zidalwa zingaqhelekanga kwaye ezintle kunye nezinto ezibonileyo. Namhlanje, ukuba abantwana bebethetha ngezi zinto bebengayi kukholwa. Ngaphambili babejongwa ngenyameko yaye ngokufuthi bahlukaniswa ngababingeleli, ukuze babe ngababingeleli okanye babe ngababingeleli. Umntwana unokungabonisi naluphi na utyekelo lwengqondo kwaye kamva, ngokukhula, iimvakalelo zinokuvuleka kwaye ukuxhalaba kunokuthi kufike, okanye ubuntwana kunye nokuqola kunokudlula kwaye kungabikho nto iphambili kude kube bubudala. Nantoni na into eyenzekayo iya kuxhomekeka kwintlangano yengqondo. Iidiots zisoloko zithe phithi ziziporho ezahlukeneyo zendalo. Ingqondo ayikho kwisidenge. Isiseko sakhe sobuntu siyabatsala kwaye bayayibangela ukuba yenze kwaye ihlupheke ngazo zonke iintlobo zezinto, ukuze babe nemvakalelo, ehlala imnandi kubo nokuba ibuhlungu kangakanani na okanye idandathekisa amava kwisidenge.

Ukuxakeka okhethekileyo kunye nokufutshane kungangumfutho wobuthongo, obangelwa sisikhundla sakhe esingafaniyo nobuthongo. Ezinye zezinto ezinjalo zibizwa ngokuba sebusuku. Nangona kunjalo, ayizizo zonke iimpazamo zobusuku obubangelwa ziziporho zendalo ezisondela ngenxa yesikhundla somphuphi. Lowo ulala kwezinye izikhundla uphazamisana notyekelo lwemvelo lwento yakhe engumntu yokuhlengahlengisa umzimba kwisikhundla apho yonke imisinga ihamba khona ngokwendalo. Ukuba ngoku umzimba ubekwe kwindawo apho imijikelezo yenzonzobende ibekwa khona okanye inqunyulwe, ke amandla omntu akanamandla okulungisa umzimba, kunye nesiporho sendalo yobudoda, ukonwabela imvakalelo yokucinezelwa komntu oleleyo Nxibelelana nomzimba uze unkwantye oleleyo. Ngokukhawuleza xa umntu oleleyo evuka kwaye isikhundla sakhe sitshintshiwe, ukuphefumula kulawulwa, kunye nemisinga ye-nerve ehlengahlengisiweyo; ke ngoku isiporho siphulukana nokubamba kwayo kwaye kukhona ukuphela kobusuku. Ukutya okuphekelelayo kuthathwe ngaphambi kokuba uthathe umhlala phantsi kuphazamisa ukusebenza kwamalungu kunye nemithambo ye-nerve, kwaye oko kuzisa imimandla apho ukujikeleza kuphazamiseka kunye nobusuku obunobusuku bunokukhathazeka.

Ukuqaqanjelwa kunokuziswa ziintlobo ezahlukeneyo zezifo, ezinokuthi ziwuphelise umzimba okanye ungalingani okanye ugqume ingqondo. Izifo ezihamba kunye nokuxhonywa zinika ithuba elifanelekileyo kwiziporho zendalo zokunxunguphala okwethutyana. Iziporho ziyayonwabela imvakalelo, kwaye iintlungu zinanditshwa lula kubo njengolonwabo.

Apho i-epilepsy iqala khona ukusuka ebuntwaneni kwaye isusela ekuxhokonxeni sisiporho sendalo, hayi ngolunye uhlobo lwesiporho, oko kuthetha ukuba ngesimo sokukhulelwa imeko yesiporho isidibene nomntu kwisahlulo somntu. Kwimeko enjalo isathuthwane asinasizathu sasemzimbeni, kodwa kungenxa yokubanjwa ngamanye amaxesha komzimba wesigulana, ngesiporho. Unyango lwesifo sokuxhuzula lukhona ngaphandle, kwaye uxhulumaniso phakathi kwesiporho sendalo luthengiwe kwaye nesiporho siphela.

Abafazi ngexesha lokuzala abantwana banokunyanzelwa ukuba baxilonge indalo, ukuba ngaba ikamva lomntwana linokuthambekela okuthile okuchukumiseke kuko.

Ukuthatha iziyobisi ngamanye amaxesha kuvula umnyango kwiziporho zendalo, eziza kubona ixhoba. Ngamanye amaxesha badlala indima kumava athandwayo lixhoba. Ngokukodwa yenza i-narcotic efana ne-morphine, opium, bhang, lungisa indlela.

Ityala lokuxhaphaka kuxhaphakile phakathi kwabafundisi abangazaniyo nabanye abangabongikazi. Kwezi zinto ziqwalaselweyo eminye yemisebenzi yabo emangalisayo ibangelwa. Ngokwesiqhelo zidityaniswa nokuvela kobuThixo, kwaye ngamanye amaxesha ziphathwe njengobugqwirha okanye ubuhlanya. Umbandela obangela ukuba ukhukuliseko ngesimo sendalo ube nakho ukwenzeka, kuziswa kukuthintelwa komnqweno wesini ngaphandle kokubanakho ukugcina imbono yesini isuka ezingqondweni (njengoko kubhekisiwe ku Inqaku malunga namaphupha, Ilizwi, Umq. 24, Hayi. 2), okanye ziziswa bubunyulu bokwenyani bokwenene, obubenza aba bantu baphile ngokulula kwabantwana abancinci, ukanti baneengcinga zenkolo kunye neminqweno. Xa kunjalo, ulandelelwano olungcono lwesiporho lwendalo lufuna ukuzimanya nezo nongendi zababingeleli. (khangela Ilizwi, Umq. I-21, iphepha 65, 135).

Ukudanisa kunye nokutyibilika kunokubangela ukunganikezeli. Okuninzi kuya kuthethwa ngale nto ingezantsi.

Ngapha koko, ukunikezela kulo naliphi na inkanuko yobundlobongela, enjengomsindo, umona, uloyiko, kunokubangela ukuphazamiseka okwexeshana. Ngapha koko, amabango ngokwawo angumqondiso.

Ezi meko ziziswa ngumbutho wezengqondo zemvelo, imeko yokomzimba engafaniyo nephazamisana nemisinga yenzala, izifo, ukungatshati, ukungqubeka komdaniso kunye namazwe abonisa inkanuko, ngamanye amaxesha apho ukubanjwa ngamandla kunokwenzeka ngokwendalo ngaphandle kwesimemo esikhethekileyo.

Kwelinye icala, kukho iimeko apho ukucaphuka kwendalo kuphakanyiswa. Oku kwenzeka kakhulu kwiimeko zonqulo lwendalo. Apho iimeko ezifanelekileyo ziveliswa ngenjongo ngabom zithathwa njengezinqwenelekayo, ngabanquli, kunye nophawu olwahlukileyo. Imibhiyozo yenkolo iyenziwa ekhokelela ekunikezelweni kobundilele. Imibhiyozo enjalo ubukhulu becala ingumthandazo, iingoma nemidaniso, ezinokuthi zihambisane nemibingelelo ngokunxulumene nezinto ezine. Imithandazo kukucela kwesiporo ukuba kunike izicelo zabantu abathandazayo. Izitshisi zisetyenziselwa ukubeka abanquli kulwalamano olusondeleyo kunye nesiporho. Imidaniso, imfihlakalo okanye iplanethi, yenza umoya kwaye uvula umnyango ekungeneni nasekufumaneni izinto zokuphulula. Iintshukumo zabadanisi zifanekisela umlilo, umoya, amanzi, umhlaba, kunye nezijikelezi-langa zomhlaba. Amanqanaba emizimba eguqukayo kunye nokubhabha ngokukhawuleza, amanyathelo kunye nezikhundla zabadanisi ezithathiweyo ngokunxulumana, kunye nokuvela kwabadanisi, zibabeke kwinqanaba kunye neziporho. Iziporho ke ziba ngabadanisi benene, ukuthatha imizimba yamadoda nabafazi abanquliweyo.

Abantu ayisiwo kuphela amaqithiqithi aqwalaselwa yindalo. Izilwanyana ngamanye amaxesha ziyajongwa ngabo, xa izilwanyana ziphantsi koxinzelelo kwaye ziqhutywa luloyiko, uthando lokuzisukela, okanye nawuphi na umnqweno oxhokonxayo. Emva koko izinto eziphambili zifumana uvakalelo kwizilwanyana ezinomdla.

Iziphelo zendalo zinokujonga imithi. Wonke umthi kunye nesityalo liziko elizelwe luphawu. Ngaphandle kwecandelo lomthi, esinye isidalwa sendalo sinokujonga ukuhlangana komthi. Emva koko abantu banokuchaphazeleka ngenxa yesiporho. Iziphumo zazo ziya kuba zilungileyo okanye ezimbi ziyabalandela xa bathe basondela kuloo mthi.

Amatye kunye namatye anokuchatshazelwa ziziporho zendalo. La matyala aza kwahlula ukubonakaliswa kwezinto, ezinkulu okanye ezincinci, ngokunxulumene nezithethe zonqulo lwendalo ezinikezelwa kubo ngabantu abazahluleleyo. Oko kuphathwe ngaphezulu. (Ilizwi, Umq. I-21, iphe. 324). Nangona kunjalo, izinto eziqwalaselayo zinokubangela ukunyanga, ukuhambisa izibonelelo, okanye ukuhlupheka ngokugula, okanye ukuzisa ithamsanqa, kwabanye abajikeleze kunye ngaphakathi kwempembelelo yelitye. Amatye anje ayingamatye kuphela kunye neentsika ezivulekileyo, kwiindawo zazo zendalo, okanye ngokukodwa zilungelelaniswe kwaye zibekwe, kodwa zinokuba ngamatye amancinci ngokwaneleyo ukuba aphathwe ngesandla. Iiglasi zinokuchaphazeleka ngoku. Ukujonga okunjalo kwahlukile kwiimeko eziqhutywa zii-talismans okanye ii-amulets apho izinto zitywiniweyo zitywiniweyo. (khangela Ilizwi, Umqu. 23, iphepha 1-4).

Amachibi, amachibi, iiglass, imiqolomba, indawo ekubanjelwa kuyo, kunye neendawo ezifanayo ezinokuqwalaselwa ngezinto ezithile. Ubomi obuthile bobu bomi, obuhambelana nohlobo lweziporho ezitsalayo, imiba evela kwindawo ethile. Oku kungoku kutsala isiporho okanye iseti yesiporho. Bahlukile kwiziporho zendalo ezenza izinto ezithile kunye neempawu zalo ndawo. Ngokwesiqhelo iziporho ezinje zibonakala ebantwini elumelwaneni kwaye zenza imimangaliso okanye zincedo okanye ziphilise. Intsomi, iinkolo zonqulo, iindwendwe, kunye nezibonelelo kwiicawa, zinokuthi zivele kwimbonakalo yendalo. Le nto ayifane ibizwe ngegama layo eliyinyani, kodwa izukisiwe kwaye ijikelezwe yi-halo yobungcwele. Luhlobo lonqulo lwendalo, nangona ingekho phantsi kwegama.

Iziqwenga zefanitshala zinokuthi ngokufanayo ziqwalaselwe zizinto ezithile. Ke abantu abasebenzisa ifanitshala enjalo banokuzibonakalisa izigameko ezingaqhelekanga ngokobunjani bokwenyani. Iitafile zokudanisa, izitulo ezihambayo, ukutyibilika kunye nemifanekiso eqingqiweyo, isifuba kunye neidesika zokubhala, zinokuba ziziphumo zoko kuncipha. Isitulo okanye nayiphi na kwezi ziqwenga zinokuthatha uhlobo olungaqhelekanga, okanye ubuso bungabonakala kubo, buye buphinde buye. Ukoyikiswa, ukothuka, ukonwaba kulowo ubonayo, ngumvuzo owaneleyo wokudlala isiporho.

Iziganeko ezingaqhelekanga ezinxulumana noomatshini, ngamanye amaxesha zibangelwa kukungafunwa komatshini ngesiporho sendalo. Iinjini, ii-boilers, iimpompo, iimotor, zinokusetyenziswa sisiseko sokwenza amava. Xa aba matshini buphawuleka kakhulu banokuqhuba ngokulula nangokuzama kancinci okanye banokwala ukushukuma okanye benze umsebenzi wabo, okanye banokubangela ingxaki nentlekele. Nokuba yeyiphi na imiphumo, ibangelwa sisiseko esenzelwe ukufumana imvakalelo ebantwini abonwabileyo okanye abacaphukisayo, okanye abenzakala ngoomatshini. Ngokukodwa iimvakalelo ezilandela intlekele, njengokucaphukisa, ulindelo, ukothuka, iintlungu, zinika imvakalelo eyimfuneko. Umakhi womatshini okanye lowo uwuphethelayo wenza ukuba kwenzeke, ngesiqu sakhe somntu, ukuba isiporho esibonayo ukuba singene kumatshini wombane ngomatshini kwaye nenxaxheba kuwo.

Zimbalwa izinto ezixolelwe ekufumaneni amandla okuphawulwa kwezinto. Imizimba kunye nombutho wabantu zinika ezona zinto zinomtsalane kwizifundo ezisezantsi. Eziphakamileyo azizukudibana nendoda okwangoku. (Bona Ilizwi, Umq. I-21, iphe. 135). Kodwa xa imizimba yabantu ingavulekanga kubo, bathabatha iimvakalelo zabantu, ngokujonga eminye imizimba enje ngeezilwanyana ezahlukeneyo kwanezinto ezinjengemithi, amatye, amanzi, ifenitshala noomatshini.

Izinto eziphambili ezijonge ukuphazama azifuni kwenza okuhle nokuba kokubi, nokuba ziluncedo okanye zenzakalise. Zonke iziporho ezifuna ukufumana imvakalelo, kwaye ngokukhethekileyo ngabantu. Ukuba injongo ethile ibonakalisiwe ngezigaba ezininzi zokunxaxha, ke isilumko sikhokelela kulwazi.

Oku kungqinwa kwezinto ezincinci kunye nohlobo lwendalo iziporho eziqwalaseleyo, izinto ezinokubonwa ngabo, kwaye nokuba luvele njani na olo luvo. Iya kuhlala ithathela ingqalelo into enokwenziwa ngabantu phantsi kokugocwagocwa yindalo.

Imeko yangaphandle yabantu abajongele phantsi inokwahluka ngokwesiqhelo ukuya kumaxesha okuntywila kunye nokubanjwa. Oqwalaselweyo unokutsalwa emoyeni kwaye akhanyise, anokuhamba phezu kwamanzi, okanye ngaphezulu kweebhedi zamalahle, okanye ngamadangatye, konke ngaphandle kokonzakala. Bahlala bengazi nto ngeli xesha lamava, kwaye, nokuba bayazi okanye abazi, abanakulawula iimeko zabo kunye nezenzo zabo.

Abantu abaqwalaselweyo banokunyanga isifo, baprofete, okanye babe nethutyana, njengamaxesha emfihlakalo yendalo kunye nezinye izinto zonqulo lwendalo. Abantu abawela kwisimo sokuprofeta, banika amandla abo okuqonda malunga neziporho zokujonga ukuba zisetyenziswe ngabo. Ke kuxhomekeka kubunjani besiporho, abantu baya kuthi baxele ngemicimbi yasemhlabeni, ukuza kweshishini elilungileyo okanye elibi, isaqhwithi, isivuno, uhambo, uhambo oluzayo, uthando, umtshato, intiyo, iimfazwe.

Iisibyl zeentsuku zangaphambili, zazidla ngokuxakwa ziziporho zendalo; emva koko iziprofeto ze-sibyl zazithetha ngeziporho zendalo kwaye ngokufuthi zihamba nemiphumo emihle, logama nje abantu babenqula ngokunyanisekileyo. Kukho umahluko phakathi kwe-sibyl kunye ne-medium, i-medium ingumntu wengqondo onomzimba ovulekele kuyo nantoni na enokufuna ukungena, nokuba sisiporho sendalo okanye isiporho somzimba somntu ophilayo okanye ofileyo, okanye isiporho somnqweno. ophilayo okanye ofileyo. Isidibanisi asikhuselekanga ngaphandle kokuba okwangoku indalo yolo lwimi ikhupha into engeyiyo yohlobo lwayo.

I-sibyl, kwelinye icala, yayingumntu owayephiwe ngokwendalo, njengokuba kusenziwa ixesha elide lokuzilungiselela ukuba adibane neziporho zendalo. IiSibyls kwafuneka zingangcoliswa lunxulumano olungokwesini. Xa i-sibyl yayisele ilungile yayizinikele kwinkonzo yomlawuli osisiseko, owathi ngamanye amaxesha wayemvumela ukuba athathwe sisiporho sento yakhe. Wayegqalwa yedwa, engcwele kulo msebenzi.

Kumhla wethu nangona kusekho enye inkqubo enjalo esetyenziswayo, kukho abantu abathi xa bekujongelwa phantsi, baprofete. Ezi ziprofetho zichanekile kwaye azichanekanga, ingxaki kukuba akukho mntu waziyo kwangaphambili ukuba zilungile xa zibubuxoki okanye zibubuxoki.

Abantu xa beqwalaselwa ngamanye amaxesha ngamanye amaxesha bayanyangeka kwizifo. Ngamanye amaxesha bangumlomo wesiporho sendalo ocebisa ngokunyanga ngomnye umntu. Isiporho sifumana ukonwaba ekubuyiseleni nasekuvuseleleni kwenkqubo enxulumene nayo, kwaye inika isibonelelo sokonwaba kwayo. Apho umphefumlo ucebisa ukunyanga abantu ngaphandle kwalonto ayiqwalaseleyo, oko kwenzelwa ukunika isibonelelo kwinto eyonakalisiweyo yenkqubo emntwini. Iya kukhunjulwa (yabona Ilizwi, Umqu. 21, 258-60), ukuba iinkqubo ezithile emzimbeni womntu ziziqalelo; Inkqubo yokuvelisa i-fire elemental, inkqubo yokuphefumla i-air elemental, inkqubo yokujikeleza i-elemental yamanzi kunye ne-digestive system i-earth elemental. Inkqubo ye-nervous enovelwano elawula zonke iintshukumo ezizenzekelayo ilawulwa yimimoya yendalo yazo zonke iindidi ezine. Ngelixa, kwelinye icala, i-central nervous system yileyo isetyenziswa yingqondo. Isiporho esithile sinokuthi sinyange kuphela inkqubo ethile kunye namalungu aloo nkqubo, ekudidi lwesiporho lodwa lomlilo, umoya, amanzi okanye umhlaba.

Ukuqwalaselwa kwamaqela abantu okanye yoluntu lonke ayiqhelekanga. Zenzeka phantsi kweendlela ezithile zonqulo lwendalo, apho kusenziwa khona imfihlakalo yendalo kunye neqela labadlali kunye nabaphulaphuli bachukumiseke yingqondo engcwele. Iimpepha zinokuthulula okanye imibingelelo eboniswe ngeemveliso zendalo, izipho zeziqhamo kunye neentyatyambo kunye neengqolowa neoyile zinokwenziwa. Le minikelo kwiziporho zezinto ziyabamema ukuba bathathe abanquli. Xa uqhagamshelo lwenziwe kwaye luphathwe, abanquli bahamba ngezenzo ezibonisa iimfihlakalo ezahlukeneyo zomsebenzi wendalo.

Nangona kunjalo, apho iminikelo kunye namadini atshiswayo enegazi okanye eyemizimba yezilwanyana okanye eyabantu, kuqhutywa inkolo yesidemon, kwaye oko kutsala ingqalelo yobudoda, obuthi buthathaka buze butshabalalise ugqatso apho kusenziwa khona amasiko.

Amatyala apho iintshukumo zabantu abaqwalaselweyo zingenamdla okanye zibanceda kunye nabanye, kunqabile, kunqabile kakhulu, ngokobalo lwezinto eziye zenzeka emhlabeni. Uninzi olukhulu lokuyekelela kwiimeko ziimeko apho ukuphambuka kubangela ububi. Abaxovuliweyo kuthiwe babanjiwe. Bangena kulo lonke uhlobo lobuxoki, ubusela kunye nobubi. Basebenzisa ulwimi olungcolileyo. Ukuziphatha kwabo akunangqondo, ukanti kudityaniswe nobukrelekrele. Zisemthethweni kwaye ziqhelisela izinto ezimbi. Izenzo zabo ziyatshabalalisa.

Ezi zinto ziqwalaselwayo ziyinto eyenzeka ngokuhamba kwexesha, okanye ngamaxesha athile, okanye zisisigxina. Iziporho zinokubamba amaxhoba azo kwaye ziwabone ixesha elifutshane, zibaphose emngxunyeni, zijijeke zibe yimilo engaqhelekanga, kwaye zibangele ukuba amehlo abo angqwabalala, kwaye amagwebu akhuphe emilonyeni yabo. Rhoqo zibangela ukuba amaxhoba alume ulwimi lwazo, akhuphe iinyama, azikhuphe iinwele, kwaye ngamanye amaxesha azisike okanye azilimaze imizimba yazo. Amaxesha amaninzi ukusikwa okanye ukubhubhisa okuthethwe kakubi kuyaphiliswa kwangoko ngogazi, kwaye ushiye kancinci okanye ungabi nalo umkhondo. Ukuba isiporho siyaphazanyiswa kukuchaphazeleka kweegesi kunokuba kungaphiliswa kwaye ixhoba lihlala likhubazekile. Amatyala amaninzi okubizwa ngokuba bubuhlanya ayisiyantloko yokwenyani, kodwa iimeko zokuxhamla, apho ingqondo ikhutshiwe.

Kwiimeko zokutshatisa okungalunganga, iyeza kukugxotha isiporho. Kwiimeko zokuxhaphaka kakhulu kwabo bangamaxhoba ngamathuba abo ophumelelayo bangayenza ngokwabo isigqibo sokuxhathisa nokuyalela ngokungxama ukuba isiporho simke. Kwiimeko ezimbi kakhulu zokuqhubeka nokubanjwa lixesha elide ixhoba alikwazi ukuzinyanga. Kuyimfuneko ke ukuba isiporho sigxothwe ngomnye umntu. Umkhululi kufuneka abe nolwazi kunye nelungelo lokuyalela ukuba umoya uphume. Kuzo zonke iimeko, nangona kunjalo, apho kungasayi kubuya khona isiporho kulowo uzibonileyo, umntu okhutshiwe kufuneka abeke eyakhe ingqondo ngokuqinileyo kunxibelelwano naliphi na isiporho.

(Iza kuqhubeka)