IZiko eliSiseko
Yabelana ngeli phepha



THE

IWORD

Vol. 15 JULY 1912 4

Ilungelo lokushicilela ngo-1912 ngu-HW PERCIVAL

UKUPHILA NGAPHANDLE

(Iyaqhutywa)

INDODA yeminqweno eyomeleleyo, efuna amandla ukuyisebenzisela oko ikukhethayo ukuba ibe ngumdla wakhe ngaphandle kokuzimela kwabanye, unokufumana amandla kwaye angalongeza ubomi bakhe emhlabeni kangangexesha apho, kumntu oqhelekileyo, kubonakala ngathi ingonaphakade. Amandla afunyenweyo kufuneka asabele kuye kwaye amchoboze, kuba ngesimo sakhe sengqondo uye wazenza umqobo kwindlela yokuqhubela phambili koluntu. Umthetho ufuna zonke izithintelo kwintlalontle kunye nenkqubela phambili yoluntu ukuba isuswe. Izenzo zendoda eyomeleleyo nenekratshi inokubonakala ngathi yaphula umthetho okwexeshana. Babonakala nje ukuba bawaphule. Ngelixa umntu anokuhamba ngokuchasene nomthetho, aphazamise okanye arhoxise ukusebenza kwawo, akanakuwubeka umda ngonaphakade. Amandla awasebenzisayo ngokuchasene nomthetho aya kuphila kuye ngomlinganiso wokusebenza kwakhe. Amadoda anjalo akaqwalaselwa kwinto ebhalwe apha ethi Ukuphila Ngonaphakade. Oko kuthethwayo kuya kuba luncedo kwabo banosukelo lokuphila ngonaphakade, ukuba baya kukwazi ukusebenza uluntu, kwaye nokufumana kwabo imeko yokuphila ngonaphakade kuya kuba kokona kulungileyo kubo bonke abantu.

Umntu othathe okanye othatha la manyathelo mathathu wokuphila ngasentla okhankanyiweyo, ukubona ukuba uyafa, alahle indlela yokufa kwaye anqwenele indlela yokuphila, kwaye eqala inkqubo yokuphila, kufuneka aziqhelanise neziphakamiso ezithile. Uya kuzibonakalisa kwaye azibonakalise kuye njengoko eqhubeka kwinkqubela yakhe ukuya ebomini ngonaphakade.

Mnye umthetho olawula kuzo zonke iinxalenye zehlabathi lesine elibonisiweyo.

Umhlaba omine ukwilizwe lokomhlaba, ilizwe lesengqondo, ilizwe lengqondo kunye nomoya wokomoya.

Elinye kula mazwe mane alawulwa yimithetho yalo, iyonke ilawulwa ngumthetho omnye jikelele.

Zonke izinto ezikwelinye ilizwe zingatshintshwa, njengoko utshintsho luyaziwa kulomhlaba.

Ngaphandle kwamhlaba omane kukho ingcambu yeyona nto iphuma kuyo zonke izinto zibonakala ngathi yimbewu. Ngaphandle kwaleyo kwaye kubandakanya konke okungaphazanyiswanga kwaye konke kubonakalisiwe kunguWonke.

Kwimeko yayo enkulu, imeko ayibonakali, ekuphumleni, ayinakuthengiswa, iyafana, kwaye ayinangqondo.

Ukuxhomekeka kubizwa ngokuba ngumthetho.

Ukuboniswa kuqala kule nto yezinto ezisebenzayo.

Kwimbonakalo nganye enjalo, izinto ziyahlulahlulahlula ukuba ziinxalenye zomhlaba.

Icandelo lokugqibela alinako ukwahlulwa okanye lonakaliswe.

Xa iqala ukubonakaliswa, loo nto yayisiyiyekile iyefana kwaye iyabakho kabini esenzweni sayo.

Ukusuka kubunzulu obuboniswe kwicandelo ngalinye lokugqibela kuza onke amandla kunye nezinto.

Into ethi ibe yinto ebonakalayo ibizwa ngokuba ngumcimbi, ophuma kabini njengomba womoya okanye womoya.

Umtshato udityaniswa neyona yunithi yokugqibela kwimilinganiselo eyahlukeneyo yokudibanisa.

Umhlaba omane ubonisiweyo uhlanganiswe ngamacandelo awona aphezulu awenziwe ngawo.

Umba welinye ilizwe elinane elibonisiweyo liyaphuhliswa nokuba kungomgca we-obliution okanye kumgca wendalo.

Umgca wezinto ezingekhoyo ekuphuhlisweni kwemvelaphi yeyona yunithi isusele kwihlabathi lomoya ukuya kwiingqondo kunye neengqondo zemimoya ukuya kwilizwe lomzimba.

Amanqanaba alandelelana okuphuhlisa ezantsi kumgca wokulungiswa kwento yokuphefumla kukuphefumla okanye umoya, into yobomi, ifom yomcimbi, into yokwabelana ngesondo okanye into yomzimba.

Umgca wendalo ekuphuhlisweni kweyona yunithi yokugqibela isuka kwihlabathi elibonakalayo ngokusebenzisa ubuchwephesha behlabathi kunye neengqondo zokomoya ukuya kwihlabathi lokomoya.

Amanqanaba ophuhliso aya phezulu kumgca wokuzivelela yimicimbi yesondo, into yomnqweno, into yokucinga, kunye nobuntu.

Iiyunithi zokugqibela ezithi zaphuhliswe emgceni wecala lokungasebenzi kakuhle ziyazi kodwa zingenangqondo.

Iiyunithi zokugqibela eziphuhliswa kumgca wendaleko ziyazi kwaye zikrelekrele.

Iiyunithi zokugqibela ezithi ziphuhliswe kumgca wolawulo lwendaleko kwaye zibangele ukuba iyunithi yokugqibela kumgca we-imprution isebenze kwilizwe apho iqondiswe khona ziiyunithi zobukrelekrele.

Iimpawu ezibonakaliswa kulo naliphi na ilizwe lomhlaba ziziphumo zokudityaniswa kwezinto ezingenabulumko ekugqibeleni kwaye, kwaye njengeziphumo, ulwalathiso olunikezwe ngabo ziiyunithi ezikrelekrele.

Iyunithi nganye ibonakaliswa ngokwamanqanaba oko kubizwa ngokuba ngumoya noko kubizwa ngokuba yinto.

Oko kubizwa ngokuba ngumoya noko kubizwa ngokuba ngumcimbi zizinto ezichaseneyo zobuncinci obuchazwe kwicala lokubonisa leyunithi nganye.

Icala elibonakalayo leyunithi nganye libizwa ngokuba ngumcimbi, ngokufutshane.

Imeko yaziwa njengomoya ngakwelinye icala kunye nomba kwelinye.

Icala elingabonakaliyo leyunithi nganye liyinto.

Icala elibonakalayo leyunithi nganye linokulungelelana kwaye lisonjululwe kwicala elingacacanga leyunithi efanayo.

Elinye icandelo lokugqibela kufuneka lidlule kuwo onke amabakala ophuhliso kumgca wezinto ezizezinye, ukusuka kwilizwe lokomoya liye kwilizwe lomzimba, ngaphambi kokuba iyunithi yokugqibela iqale ukukhula kumgca wendalo.

Elinye icandelo lokugqibela kufuneka lidlule kuwo onke amabakala ophuhliso ukusuka kwelona liphezulu, ukusuka kumoya omde kwihlabathi lokomoya ukuya kwelona densest world ilizwe lokomoya.

Iyunithi nganye engenangqondo yokugqibela iyanyanzelwa yimvelo yomoya ukuba isebenze njengoko iyalelwa ziiyunithi eziqinisekileyo zokugqibela, de ibe yeyokugqibela iyunithi egqibeleleyo.

Iiyunithi zokugqibela ezingenangqondo ziba ziiyunithi eziphezulu zokugqibela ngokudibana nazo kunye neeyunithi eziphezulu zokugqibela njengoko zigqibezela ukukhula kwazo kumgca we-obliution.

Iiyunithi zokugqibela ezingenangqondo aziloxanduva kwiziphumo zezenzo zazo.

Xa iiyunithi eziphambili zihlala zikrelekrele kwaye ziqala ukukhula kumgca wokuzivelela, ziba noxanduva ngezenzo zazo kwaye kwinto ebangela ukuba yenziwe ziiyunithi ezingenangqondo zokugqibela.

Icandelo ngalinye lokugqibela kufuneka lidlule ekuphuhlisweni kuwo onke amanqanaba okuba njengeyunithi yokugqibela.

Indoda yinto yokugqibela enobulumko, kwaye ekwinqanaba lokuphuhliswa.

Indoda inayo ekuigcineni kwayo kwaye inoxanduva lokungabaleki ezinye izinto kodwa zingenangqondo zokugqibela.

Iseti nganye yeyunithi yokugqibela enoyena mntu uphambili uyintloko ekugcinweni kwayo yinxalenye yamanqanaba ophuhliso adlule ngalo.

Umntu unaye embuthweni apho alawula khona iyunithi yokugqibela yazo zonke iiplani zokutshintsha kunye nokuzivelela ukuya kwinqanaba lokuphuhla kwindalo ayifikileyo.

Ngobunye bezinto, kwicala lokungazibonakalisi njengeyunithi yokugqibela, umntu unokuphakama aphume kwihlabathi elibonakalisiweyo kwaye angenelele kulo.

Ngamandla kwinto yokomoya, elicala elibonakalisayo kuye njengelona ziko lokugqibela, umntu unokuzisa iinguqu kuye ngokwakhe apho athi ayeke khona ukwenza into enye njengelungileyo okanye elingelilo, umoya okanye umcimbi.

Ukwahlula phakathi kwezi zinto ziphikisayo kubangela umntu njengelona ziko lokugqibela liphela linyamalale kwindiza enye emhlabeni aze adlulele kwenye indiza okanye emhlabeni aze adlule kwezo ziphinde zibuye.

Kwindiza nganye okanye kwilizwe apho umntu oyena mntu uphakathi, ubonakala kuye okanye azazi ngokweemeko zelo lizwe okanye zeplanethi, kwaye kungenjalo.

Xa umntu okrelekrele oyintloko eyishiya enye indiza okanye umhlaba, uyeka ukuzazi yena ngokweemeko zeso sijikelezi-langa kunye nomhlaba aze azazise ngokwemeko yendiza kunye nehlabathi angena kulo.

Imeko engaphuhliswanga kwaye engalinganiswanga kunye engaphelelanga kunye neemeko kwicala lokubonisa lomntu ophumeleleyo weyunithi evelisa umnqweno wophuhliso, ukulinganisela, ukugqiba, kwaye zizizathu zenguqu eqhubekayo.

Ngasinye kwicala elibonakalisayo leyunithi yokugqibela yomntu oqondayo ufuna ukuphikisa okanye ukulawula okuphikisana nayo.

Umntu ngamnye ochasene naye kwicala lokuzibonakalisa njengeyunithi yokugqibela enobuqili kwaye ifuna ukumanyanisa kunye okanye inyamalale kwelinye.

Ngelixa kukho iinguqu kwezichasi kwicala lokubonisa lendoda yokugqibela enobuntu, kuya kubakho iintlungu, ukudideka, kunye nokungqubana.

Indoda njengeyunithi yokugqibela iyakuqhubeka ukubonakala kwaye inyamalale kwaye iphinde ibonane kwihlabathi elihlukeneyo phantsi kweemeko ezifunwa lihlabathi, kwaye kufuneka inyamezele ukuva kovakalelo kunye notshintsho, kwaye ayizazi ngaye njengoko injalo kanye njengengqondo yokugqibela Iyunithi, ade abambe utshintsho kwaye ayeke ukungqubana kwabachasi kwicala lokubonisa leyona yunithi yokugqibela.

Umntu unokubamba utshintsho aze ayeke ungquzulwano lwaba bantu bachasayo ngokucamngca kwaye azi kwaye azinxibelelanise nobunye okanye ubunye becala elingazichazanga njengelinge elinobuchule bokugqibela.

Ingqondo linqanaba ekukhuleni kweyona yunithi yokugqibela.

Izichasi zecala lokubonisa leyunithi yokugqibela inokulingana kwaye idibane.

Xa abachasi belinye icala bonisa iyunithi yokugqibela balungelelene kwaye bamanyene njengamnye, abachasi bayayeka ukuba ngabachasi kwaye bobabini babe banye, nto leyo engafaniyo nelinye iqela.

Into yokuba abachasi becala elibonakalayo leyunithi yokugqibela bamanyene njengamnye, bubunye okanye bubunye, elicala elingazibonisiyo kwelicandelo lokugqibela.

Into ezichasene nayo kwicala lokubonisa lweyunithi yokugqibela iyeyona nto.

Izichasi zecala lokubonisa leyunithi yokugqibela eye yadibana kwaye yaphinda yaba yinto enye, enezinto eziguqukayo kwaye zizinto ezibonisa icala elibonisa ukungalungelelani.

Elona ciko lokugqibela lithembekileyo apho amaqela amabini achaseneyo alo elibonisa ukuba libe linye kwaye linento ephindayo, ayifani nakwinto enye nangona izichaza njengesixhobo.

Into ezahlulelene necala lokungazifanisi ngesiqu sayo okanye into, bubulumko, umgaqo wobulumko; icala lokungazibonakalisi lihlala liyinto.

Umgaqo wobulumko uyazi kwaye uyanceda kwaye azazise ukuba ungowayiphi na iyunithi yokugqibela kumhlaba obonakalisiweyo kunye nento, ingcambu yehlabathi elibonisiweyo.

Ngale nxalenye yayo ngokwayo esisiseko sobulumko umgaqo-nkqubo uyazi kwaye usebenza kunye nelinye icandelo lokugqibela kwilizwe ngalinye kumgca wokuzenzekelayo.

Ngamandla amkelekileyo omgaqo wobulumko okuyo kwicandelo ngalinye elinengqiqo, umgaqo wobulumko uyazi into nganye ebonakalayo nelilingeneyo kwilizwe ngalinye elibonakalayo kumgca wendalo.

Umgaqo wobulumko ukhona kunye neeyunithi zokugqibela kuzo zonke izinto zehlabathi, kodwa ayibonisi ubukho bayo njengohlobo okanye ngohlobo.

Umgaqo wobulumko ubonakalisa ubukho baso kuphela ngokuziva okanye ukwazi ukuba nobunye nazo zonke izinto nakuzo zonke izinto kunye nentando entle kuzo zonke izinto.

Ngaba umthombo wamandla apho imigaqo yobulumko ibonakalisa ubukho bayo nakweyiphi na yehlabathi.

Intando ayifakwanga kwaye ayifaneleki.

Njengokuba umntu eyicandelo lokugqibela ekubonakaliseni nasekungabonisini macala, kunjalo nakumhlaba omane, ekubonakaliseni nasekubonakaliseni kwamacala.

Oyena mntu ulumkileyo kwelona candelo ngummeli welizwe ngalinye ekubonakaliseni nasekungabonisini macala, nakuyo yonke.

Kwalo mthetho kunye nemithetho esebenza kuyo iphelele nakwihlabathi ngalinye isebenza kumntu nakwintlangano yakhe.

Njengoko umntu ophambili oyunithi ekugqibeleni esenza izinto kunye neyunithi yokugqibela ekuye kwaye ekugcinweni kwakhe, basebenza kwamanye amacandelo okugqibela kwilizwe ngalinye elinxulumene nalo.

Iiyunithi zokugqibela kwihlabathi elihlukeneyo zisabela ngendlela ezenziwa ngayo ziiyunithi eziphambili ekugcineni komntu kwaye zonke ziyajikela emntwini.

Ingqondo yento ekrelekrele iyasebenza ngokwayo kwaye nakwindlela efanayo isebenza kwingqondo yeWonke, ngokunjalo nengqondo yeWonke iyasabela kumntu okrelekrele oyintloko.

Ezi ziphakamiso zinokuze zingabonakali kwaoko engqondweni. Kodwa ukuba umntu uza kuzifunda azilolonge kunye nazo ziya kuncothuka engqondweni yakhe aze azibonakalise kwisizathu. Baza kumnceda umntu kwinkqubela yakhe yokuphila ngonaphakade ukuba bayiqonde imisebenzi yendalo engaphakathi kuye kwaye azichaze ngokwakhe.

Ukuphila ngonaphakade asikokuphilela ukonwatyiswa ziziyolo. Ukuphila ngonaphakade asikokuxhaphaza abanye abantu. Ukuphila ngonaphakade kufuna inkalipho enkulu kunaleyo ijoni elikhaliphileyo, inenzondelelo engakumbi kunowokuthanda ilizwe elizimiseleyo, ukuqonda imicimbi ebanzi ngakumbi kunalowo unamandla okubalaseleyo, uthando olunzulu kunolo wayenalo umama ozinikeleyo. Umntu ophila ngonaphakade akanakuba lijoni alwe afe. Umhlaba awuboni okanye awuvi umlo awenzayo. Ukuthanda ilizwe lakhe akupheleli nje kwiflegi kunye nesizwe kunye nomhlaba isithunzi salo siwela kuwo. Uthando lwakhe alunakulinganiswa ngeminwe yomntwana. Ifikelela ngapha nangapha kwicala langoku kwizidalwa ezidlulileyo nezisaza kuza. Imelwe kukuhlala ngelixa imikhosi yamadoda idlula kwaye ihambe, ilungele ukubanceda xa sele ilungile kwaye iyakufumana. Lowo uhleli ngonaphakade akanakuyeka ukuthembela kuye. Umsebenzi wakhe ukunye nawo kunye nobuhlanga. Ngaphandle kokuba umninawa omncinci wosapho olukhulu akwazi ukuthatha indawo yakhe umsebenzi wakhe uya kube ugqityiwe, kwaye mhlawumbi ungabikho emva koko.

Inkqubo eya ebomini ngonaphakade, inokwenzeka ithuba elide kwaye inzima kwaye ifuna ubukhulu bomlinganiswa kunye nokuphola komgwebo ukuze uhambe. Nge njongo elungileyo akuyi kubakho loyiko ekuqaliseni uhambo. Umntu owenzayo akasayi kukhe abanjiswe nangawuphi na umqobo, okanye uloyiko lungambamba. Ekuphela kwendlela uloyiko olunokuthi luchaphazele kwaye boyise ngalo kuxa ibanjiwe kwaye ikhuliswe ngezizathu ezibi. Uloyiko alunakufumana ndawo yokufumana ulwazi ngeenjongo ezifanelekileyo.

Lixesha lokuba amadoda azi ukuba athwalwa ngumsinga wobomi, kwaye ngexeshana elincinane agutyungelwe kukufa. Lixesha lokuba ukhethe ukungagutyungelwa kangaka, kodwa ukusebenzisa umlambo ukuze uqhutywe ngokukhuselekileyo, kwaye uphile ngonaphakade.

(Iza kuqhubeka)