IZiko eliSiseko
Yabelana ngeli phepha



IDEMOCRACY YAYESELWE-URHULUMENTE

UHarold W. Percival

INXENYE I

UKUGQIBELA NOKUFUNDA

La magama mabini, imali eyinkulu kunye neyabasebenzi, iye yaphazamiseka kwaye yabathomalalisa abasebenzi kunye nabasebenzi bezandla bada baphazamisa oorhulumente kwaye bayayonakalisa le ntlalo yoluntu. La magama mabini adla ngokwenziwa ukuba ahlukanise kwaye aqhube abantu ngokwamaqela aphikisayo; ukuba ubacaphukise, ubamise ukuba babe ziintshaba. La magama mabini avelisa intiyo nengqumbo; bavusa ingxabano kwaye banokubangela iqela ngalinye ukuba lisebenzise nayiphi na indlela kumandla alo ukuphazamisa nelise elinye.

Ayiyiyo inkululeko leyo. Oko kukhokelela ekutsaleni idemokhrasi. Abantu abafuni ukuba kwenzeke.

Xa u "capital" no "Labor" beziqonda kakuhle iinyani njengoko zinjalo, ngokucinga nangokuzibeka endaweni yomnye kwaye bazive imeko injengoko, abayi kuqhubeka nokuzibhanxa nokuzikhohlisa. Endaweni yokuba ziintshaba, ziya kuthi, ngenxa yemfuneko, nangokwemvelo, zibe ngabasebenzi kunye kwintsebenzo yobomi obuqhelekileyo.

Abantu abanakukwazi ukuzimela geqe komnye komnye. Ukuze ube nosapho kunye nempucuko, abantu kufuneka baxhomekane. Imali eyinkunzi ayinakwenza ngaphandle kwabasebenzi njengoko nantoni na ingenza ngaphandle kwabasebenzi. Ubume bezentlalo bakhiwe kwaye buxhomekeke kwi-capital and Labour. Esi sibini kufuneka sifunde ukusebenza kunye kwimvisiswano ukuze kulungelwe bona. Kodwa emva koko umntu ngamnye kufuneka eyile nto ayenze ngokwakhe; akufuneki izame ukuba yenye, okanye yenze umsebenzi wumbi. Enye ifuneka endaweni yayo kwaye nokwenza umsebenzi wayo njengoko enye isendaweni yayo nokwenza umsebenzi wayo. Ezi iinyani ezilula, iinyaniso ekufuneka ziqondwe ngumntu wonke. Ukuqonda iinyani kuya kuthintela ukuxabana. Ke ngoko kuya kuba kuhle ukubuza malunga nemali kunye nokusebenza kwaye ubone ukuba zihambelana njani.

Yintoni imali? Imali iyintsebenzo enobunye yezinto ezine ezinokubaluleka ezinokuveliswa. Izinto ezine ezibalulekileyo zezi: intloko-capital, isandla-capital, ixesha-capital, and intelligence-capital. Yintoni umsebenzi? Umsebenzi ngumsebenzi wethambo okanye ingqondo, umzamo, umsebenzi ekufuneka wenziwe ngenxa yakhe nawuphi na umsebenzi.

Yintoni i-capitalist? Umntu ongungxowankulu nguye nawuphi na umsebenzi osebenzisa ixesha lakhe lobungxowankulu kunye nobukapitali njengengxowankulu okanye njengongxowankulu, ngokomgangatho nobuchule bakhe.

Yintoni intloko-nkulu? Ingxowankulu eyintloko ngumsebenzi obonelela kwaye aququzelele iindlela kunye nezinto ezibonakalayo zomsebenzi lowo ungxowankulu azifaka kuye aze avume ukwenza imbuyekezo ethile.

Yintoni i-capital capital? Umntu ongxowankulu ngesandla uzibandakanya kwaye kwimbuyekezo ethile uyavuma ukwenza umsebenzi abewenza ngongxowankulu.

Ithini imali-enkulu? Ukusebenza kwexesha kubaluleke kakhulu kuzo zonke iintlobo zomsebenzi kwaye kubo bonke abasebenzi ngokufanayo; Akukho namnye umsebenzi omninzi okanye ongaphantsi komnye umsebenzi, ukwenza njengoko ebona kufanelekile nokukhetha.

Yintoni i-intelligence-capital? Ubukrelekrele bemali bubalulekile kuhlobo ngalunye lomsebenzi olungelelanisiweyo onokuthi umsebenzi ngamnye kwinqanaba elithile, kodwa ekungekho kubo babini abasebenzi kwinqanaba elinye; umsebenzi ngamnye ubenayo ngaphezulu okanye engaphantsi komgangatho kunabanye, kwaye eyahluka ngokwamanqanaba ngokomsebenzi lowo abandakanyeke kuwo.

Ngale ndlela yokuqonda, akukho mntu unokusilela ekuboneni ukuba imali iyintloko kwaye yintloko, intloko okanye intloko yomzimba, enjengeyomzimba wakhe, okanye intloko yomzimba wabasebenzi. Njengommiselo ngokubanzi, imali eyinkunzi nayo nayiphi na into eyimfuneko ukuze kufezekiswe umsebenzi olungelelanisiweyo. Kwindlela yokushishina okanye yeshishini, ubutyebi buthetha ixabiso, impahla okanye ubutyebi balo naluphi na uhlobo.

Malunga nomsebenzi: Olunye uhlobo lomsebenzi lwenziwa yintloko, intloko okanye umsebenzi wengqondo; Olunye uhlobo lomsebenzi lwenziwa ngezandla, ngesandla okanye ngomrhumo. Ke ngoku zimbini iintlobo zabasebenzi, intloko okanye iingqondo zabasebenzi kunye nabasebenzi bezandla okanye abenzi bokusebenza kwengqondo. Umsebenzi ngamnye kufuneka asebenzise intloko nezandla zakhe kuyo nayiphi na into ayenzayo njengomsebenzi, kodwa umsebenzi wentloko usebenzisa ubuchopho bakhe ngomgangatho omkhulu kunezandla zakhe, kwaye nalowo osebenza ngesandla udla ngokusebenzisa ubuhlakani bakhe kwinqanaba elikhulu ngakumbi kunentloko yakhe. Intloko icwangcisa kwaye yalathise izandla, kwaye izandla zenza oko intloko zicwangcise okanye kuyalele, kuwo nawuphi na umsebenzi owenziweyo, njengomntu okanye njengombutho.

Ngokuphathelele ixesha elibalulekileyo: Ixesha-mali-eyabelwe ngokulinganayo phakathi kwabo bonke abantu. Umntu omnye akasenayo kwaye engaphantsi-kwexesha elincinci kunaye nawuphi na omnye. Ixesha likwaninzi kwinkonzo yakhe nawuphi na umsebenzi njengoko kunjalo kwinkonzo yakhe nawuphi na umsebenzi. Kwaye ngamnye unokusebenzisa okanye angabusebenzisi ixesha lakhe lokugcina ixesha, ngendlela athanda ngayo. Umsebenzi ngamnye unokugcina ixesha elingangxowankulu njengaye nawuphi na umsebenzi. Ixesha yindlela yokwenza okanye yokuphuhlisa kunye nokuqokelela zonke ezinye iintlobo zongxowankulu. Ayibuzi nto nakubani na kwaye ivumela wonke umntu ukuba enze ngayo njengoko ethanda. Ixesha likhululekile jikelele ukuba lingathathelwa ingqalelo njengemali enkulu, kwaye ichithwe kakhulu ngabo bangakwazi kancinci ukusebenzisa kunye nexabiso longxowankulu.

Ngokuphathelele ubukrelekrele obubalulekileyo: Ubukrelekrele-inkukuthi kubo bonke abasebenzi abamele basebenzise lo gama becinga. Ubukrelekrele bubonisa nawuphi na umsebenzi into anokuyenza ngentloko nangezandla zakhe, ingqondo yakhe kunye nokuqaqamba kwakhe. Kwaye umsebenzi ubonakalisa, ngendlela awuphatha ngayo umsebenzi wakhe, inqanaba lobukrelekrele onalo nalowo uyisebenzisayo emsebenzini wakhe. Ubukrelekrele bubonisa umsebenzi oyintloko indlela yokucwangcisa umsebenzi wakhe, indlela yokufumana izinto kunye neendlela zokufezekisa umsebenzi ocwangcisiweyo. Ubukrelekrele, njengexesha, buvumela umsebenzi ukuba abusebenzise ukuthanda kwakhe; kodwa, ngokungafani nexesha, ubukrelekrele obumkhokelela ekusebenziseni ixesha lakhe ekufezekiseni umsebenzi wakhe kunye nokufezekiswa kwenjongo yakhe, mayibe yile njongo yokuhle okanye yokugula. Ubukrelekrele bonisa umsebenzi wesandla ngendlela elicebe kakuhle yokucwangcisa ixesha lakhe ekwenzeni umsebenzi wakhe, indlela azilolonga ngayo ekusebenziseni izandla zakhe ekwenzeni umsebenzi wakhe, nokuba umsebenzi lowo ngowokumba umgodi, ukulinywa komsele , ukwenziwa kwezixhobo ezibuthathaka, ukusetyenziswa kwepensile okanye ibrashi, ukugawulwa kwamatye anqabileyo, ukudlala izixhobo zomculo, okanye ukukrolwa kwemabula. Ukuqhubeka nokusebenzisa ubukrelekrele bakhe kuya kulonyusa ixabiso lomsebenzi oyintloko kunye nomsebenzi wesandla kunye namandla akhe okucinga ngokuququzelela ubutyebi bakhe kunye nobukhulu becandelo lakhe kunye nexesha lakhe lokugcina imali ukulungiselela owona mveliso mkhulu kunye umsebenzi lowo ubandakanyeka kuwo.

Yiyo ke loo nto kucacile ukuba izinto ezine ezifunekayo zokugcina imali nezabasebenzi zinabasebenzi ngamnye; ukuba umsebenzi ngamnye onazo ezi zinto zine zibalulekileyo kufuneka azisebenzise njengezemali okanye njengengxowankulu; ukuba ngokudibana nolawulo lwentloko-capital yakhe yezandla kunye nexesha le-capital-intelligence, ixabiso lomsebenzi ngamnye lihlawulwa ngokomsebenzi awenzayo. Kusengqiqweni kwaye kufanelekile ukuba kulo lonke ishishini elungelelanisiweyo, umsebenzi ngamnye afumane imbuyekezo ngokujonga ixabiso lomsebenzi owenzayo nakweliphi na ishishini lelo lisebenzele kulo.

Imali engasetyenziswanga ilize; akuvelisi nto; ekuhambeni kwexesha iyayeka ukuba yinkulu. Ukusetyenziswa okungalunganga kwenza inkunkuma eyinkunzi. Ukusetyenziswa ngokufanelekileyo kwengqondo kunye nokuvuka kunye nexesha, xa zilungelelaniswe ngokufanelekileyo kwaye zikhokelwa yingqondo, ziya kubangela ubutyebi, kuyo nayiphi na impumelelo oyifunayo. Ixesha libalulekile ekufezekiseni xa kusetyenziswa ingqondo nengqondo. Kuncinci okwenziwayo ngexesha elininzi xa isipha sibonisa ubuchopho. Kuninzi okwenziwayo ngexesha elincinci xa ubuchopho obunobukrelekrele buyalela ukuvela. Kwaye ubungakanani bexesha bufezekisiwe.

Imali eyintloko njengentloko yokusebenza okanye ingqondo yobuchopho, kufuneka ibonelele ngeendlela kunye nendlela yokusebenza kwesandla okanye i-brawn capital. Oko kukuthi, umzimba wamadoda obizwa ngokuba "nguNdlunkulu" okanye "oongxowankulu" ubonelela ngendawo yomsebenzi, kunye nesicwangciso okanye inkqubo owenziwa ngayo umsebenzi lowo, kunye nokwenziwa kweemveliso zomsebenzi.

Ngokumalunga nembuyekezo okanye inzuzo ebangelwe kukusebenza kwemali eyiNtloko neyabaSebenzi, ukuba i-capital ayinikezi mdla ofanelekileyo kwimicimbi yabasebenzi, kwaye ukuba abasebenzi ngeke banike mdla malunga nokuthanda imali, akuyi kubakho sivumelwano. Kuya kubakho inkunkuma ye-capital kunye nenkunkuma yabasebenzi, kwaye bobabini baya kulahleka. Makube nokuqonda okucacileyo ukuba nganye iyangqinelana kwaye iyimfuneko komnye; ukuba ngamnye athathe umdla kwaye asebenzele omnye komnye. Ke, endaweni yengxabano kuya kubakho isivumelwano, kwaye umsebenzi olungcono uya kwenziwa. I-capital kunye ne-Labour nganye iya kufumana isabelo sayo nje senzuzo yomsebenzi owenziweyo kwaye bayonwabele emsebenzini. Eli asilo phupha losuku lomoya. Umntu uyakuba yimfama ngabom ukuba akazukubona kwaye enze inzuzo kwezi zibakala. Ezi iya kuba zizinto zomsebenzi oqinisekileyo-zobomi beshishini-ngokukhawuleza ukuba iNkulumbuso kunye nabasebenzi, bacinge, basuse ubumfama bokuziyatha kwamehlo abo. Le iya kuba yinto evakalayo efanelekileyo kunye neendlela ezisebenzayo kunye nezeshishini zokusebenzisana kunye kwi-capital and Labour-ukwenza i-realwealth, ubutyebi be-capital kunye nobutyebi bezabasebenzi.

Kodwa kuqwalaselo lwenkunzi, imali ingena phi, idlala eyiphi indima, njengengxowankulu? Imali njengentsimbi eqingqiweyo okanye iphepha elishicilelweyo lolunye kuphela lweemveliso ezingenakubalwa ezenziweyo okanye ezongeziweyo, ezinjengeengcingo, iiwigs, okanye ezinqeni, okanye njengeenkomo, umbona okanye umqhaphu. Kodwa imali ayinakujongwa njengenkcitho, njengoko injalo nengqondo, ixesha kunye nobukrelekrele. Ezi zizinto eziphambili njengengxowamali. Azikhuli okanye zenziwe iimveliso. Inkunzi kunye nabasebenzi ivumele imali ukuba idlale into engaqhelekanga, ubuxoki kunye nenxalenye engalunganga yongxowankulu. Imali ivumelekile ukuba ibe yephakathi yokutshintshiselana, njengoko amaqhosha okanye amalaphu okanye umbona unokuvunyelwa ukuba ube. Ubuchopho kunye nokuvuka kunye nexesha kunye nobukrelekrele zezona mali ziphambili zenza iimveliso ezizezona zibanzi ngokubanzi malunga nokubaluleka kwexesha. Ubutyebi buhlala buqikelelwa ngokwemali, nangona imali ingomnye kuphela wezinto ezininzi okanye igalelo kubutyebi, njengezindlu nomhlaba kunye neembiza neepani. Kulungile ukuvumela imali ukuba ihlale iphakathi, kutshintshiswane xa kuthengwa kwaye kuthengiswa, kodwa ayilungile ukuba ibonakale ngokucacileyo kumbono wengqondo ukuba zonke ezinye iintlobo zobutyebi kufuneka zilinganiswe ukunciphisa amanani. Ubutyebi abungondyebo okanye umsebenzi; yenye yeemveliso ezinokubakho zeNkunzi kunye nabasebenzi. Ngelixa imali iqhubekeka ukuba yindawo yokutshintshiselana kurhwebo, ifanele yahlulwe yi-capital kunye nabasebenzi ngokuhambelana nomdla wabo kutyalo-mali, nangenxa yabo.

Yonke imisebenzi yokunyaniseka ibekekile ukuba iphumeza injongo eluncedo. Kodwa, kukho iintlobo ezahlukeneyo zomsebenzi. Umhlaba ngenene ubuyindawo yolonwabo ukuba bonke abantu bebengafani kwaye becinga kwaye beziva ngokufanayo kwaye besenza umsebenzi ofanayo. Abanye abasebenzi banokwenza iintlobo ezininzi zomsebenzi. Abanye banikwe umda kuhlobo oluthile lomsebenzi abanokuwenza. Kwaye izixhobo kufuneka zihluke kwiindidi zomsebenzi ezahlukeneyo. Isenti alinakuwenza umsebenzi wento, nomsebenzi wokukrola awunakwenza. Ngokukwanjalo kukho umahluko ekusebenziseni izixhobo. UShakespeare ngewayengakhange asebenzise ityhubhu ngobuchule bembagi yendawo enamava. Kwaye nokuba umgodi we-shch digger ubhale umgca weShakespeare ngepeni kaShakespeare. Kwakuya kuba nzima kuPhidias ukuba arhangqe imabhile yokuhambahamba kweParthenon kunokuba kwakunjalo nangomnye wabakhwebi. Kodwa akukho mntu ugwebayo wayenako ukurhangqa ngaphandle emarikeni enye etywiniweyo enye yeentloko zamahashe-ngamandla kunye nemvakalelo yokufakwa kuyo nguPhidias.

Kubaluleke kakhulu kuye wonke umqeshi njengoko kunjalo kuye wonke umntu oqeshiweyo, kubaluleke kakhulu kuye wonke umntu osisityebi njengawo wonke umntu olihlwempu nabo bonke iintlobo zezobupolitika, ukuba azithathele ingqalelo iinyaniso ezilula, ngeli xesha kusekho ixesha Ukutshintsha into ebizwa ngokuba yintando yesininzi ibe yiNtando yesininzi. Elinye ixesha liya kuza xa ukungaboni kunye nokunyuka kweemvakalelo kunye nomnqweno kunye nemimoya emdaka yeengcinga ingenakuphela. Xa bathi baqalise ukutshabalalisa kwaye bakhuphe oko kuphileyo kwimpucuko, bashiya imijondolo kunye nenkcitho endaweni yayo.