IZiko eliSiseko
Yabelana ngeli phepha



IDEMOCRACY YAYESELWE-URHULUMENTE

UHarold W. Percival

ICANDELO II

UKUZIVA NGOKUFUYA KUNYE NOKUJONGA

Amanqaku amabini oMsebenzi ongafiyo ku-ihe woMzimba woMntu

Yintoni uvakalelo-kunye nomnqweno, njengezinto ezimbini ezenziwa nguMenzi emzimbeni, ukuba azingokwamzimba wenyama; kwaye banokwahlulwa njani omnye komnye kwaye banxulumene njengoMenzi emzimbeni?

Ukuziva ngathi usemzimbeni ovakalayo, nowaziyo okanye uziva; ayisiyomvakalelo. Ngaphandle kwemvakalelo akukho luvo emzimbeni. Ukuziva ngathi ayisiyongqondo; kodwa ngelixa uvakalelo lusemzimbeni, umzimba unengqondo, kwaye kukho ubuntlola emzimbeni. Kubuthongo obunzulu ukuziva akunxibelelani nomzimba; emva koko ukuziva kukungazi nto ngomzimba, nokuba nolwazi lokuziva emzimbeni. Xa imvakalelo isemzimbeni isebenza emzimbeni ngaphakathi nangaphakathi kwinkqubo yenkqubo yeemvakalelo yokuzithandela.

Ukuhlawulwa sisiphumo sokunxibelelana kweemvakalelo kunye nomzimba. Xa isandla kwigloves sibambe into eshushu okanye ebandayo, ayisiyiigloves okanye sisandla kodwa yimvakalelo kwizisele zesandla esiva into eshushu okanye ebandayo. Kwangokunjalo, xa umzimba uchaphazeleka bubushushu okanye ukubanda, ayisiwo umzimba kodwa imvakalelo kwizisele eziva ubushushu okanye ukubanda. Umzimba awazi nto njengoko igloves isazi. Kwakungayi kubakho mvakalelo emzimbeni ngaphandle kokuziva. Naphi na apho imvakalelo isemzimbeni, kukho imvakalelo; ngaphandle kwemvakalelo, akukho luvo.

Umzimba uyabonakala kwaye uyabonakala. Imvakalelo yeDover emzimbeni ayibonakali kwaye ayibonakali.

Iminqweno emzimbeni yinto eyaziyo okanye njengomnqweno. Ngaphandle komnqweno, iimvakalelo ziya kukwazi kodwa ziya kuziva iimvakalelo ezincinci, kwaye zinokungaphenduli ekubonakaliseni. Umnqweno usebenza emzimbeni ngegazi. Umnqweno ngamandla ayazi emzimbeni. Iyasebenza kwaye ibuyele kwiimvakalelo, kwaye kunye imvakalelo, kuyo yonke into evakalayo kwaye ithethwayo kwaye yenziwe. Umnqweno esegazini kunye neemvakalelo kwiimithambo zihamba ecaleni komzimba. Umnqweno kunye neemvakalelo azinakwahlukani, kodwa zibonakala ngathi zahlukanisiwe, njengoko umsinga wegazi uphuma kwiimithambo, ngokukodwa kuba awulingani kwaye awamanyani. Ke umnqweno ulawula imvakalelo okanye uziva ulawula umnqweno. Imvakalelo kunye nomnqweno, ke ngoko, ziyahlula-hlulwe njengamacala omabini angazaniyo okanye izinto okanye izinto ezichasene noMntu omnye kulo mzimba womntu.

Umnqweno kukuziva njengombane kumbaneumazibuthe, kwaye imvakalelo kukunqwenela njengamandla ombane xa ujongwa ngokwahlukeneyo; kodwa azinokwahlulwa. Umnqweno woMenzi emzimbeni womntu ubalulekile ekusebenzeni komzimba womntu-kwaye kwindoda iyayilawula imvakalelo yayo; Imvakalelo yokuba yiDosi emzimbeni wabasetyhini ibhekiswe kwimisebenzi yomzimba-umfazi, kwaye kumfazi iyalawula umnqweno wayo. Umnqweno kunye nokuziva kwimizimba yabo engamadoda kunye nemizimba yabasetyhini isebenza kwaye iphendule njengombane kunye nemagnethi enza kwindalo. Umnqweno kunye neemvakalelo emzimbeni-wendoda okanye emzimbeni wabasetyhini zihambelana; kwaye ziyasebenza, nganye emzimbeni wayo, njengoko kusenziwa nezibonda zemagneti.

Ngaba unqwenela kwaye uziva njani ukubona kwaye ukuva kwaye ukuva kwaye kunuka, ukuba bahlala egazini kunye ne-nerve ngokuzithandela yomzimba kwaye ayisiyiyo imizwa?

Umnqweno kunye nokuziva ungaboni, ukuva, ukungcamla okanye ukuhoya. Ezi zinzwa kunye namalungu abo amalungu endalo. Izinzwa zizithunywa zezulu ezizimeleyo ezivela kwizinto zazo zendalo: zisebenza njengengxelo zentengiso ye-Doer emzimbeni, ukukhanya, izandi, ukuthanda kunye nokubetha kwezinto zendalo. Kwaye njengabameli bendalo banokubandakanya imvakalelo kunye nomnqweno kwinkonzo yendalo. Imvakalelo inemisebenzi emine enxulumene kwaye iyasebenzisana. Imisebenzi yomine kukubonelela, ukuqiqa, ukwakheka kunye nokuqina. Le misebenzi yeemvakalelo, ngokudibene nentshukumo yomnqweno, izisa okanye iprojekti ngomzimba izehlo zendalo nemisebenzi yendalo, ngokudala iingcinga, nangaphandle kweengcinga njengezenzo zomzimba, izinto kunye izehlo zobomi.

Zonke izinto zendalo ziveza amasuntswana anokudluliselwa ziimvakalelo ukuba uzive, njengokukhanya, izandi, ukunambitheka kunye nevumba. Ukuziva uphendula njengokubona kuyo nayiphi na into okanye zonke ezi zinto zihanjiswayo ezivela kwizinto zendalo kwiimvakalelo. Ukuziva ngathi umazibuthe udlulisela imbonakalo yomnqweno. Ke umbono kukubona okukhoyo. Ukuba uvakalelo-kunye nomnqweno awunamkhethe okanye uchasene, imbono ayikhathalelwa. Xa umbono ufunwa kunye nentshukumo yombane yomnqweno wokucinga ngokubona, imbono yokuziva ubangela ukuba umbono ube yinto yokucinga, entliziyweni. Ingcinga ekhulelweyo iqalisa ukujiya kwayo entliziyweni; ngokwenziwa kwemvakalelo, ukukhula kwayo ibe kwifom iyaqhubeka kwingqolowa; kwaye lwenziwe bucwebe ngaphakathi kwisangqa ngokucinga. Ke, ngokwenziwa kwemvakalelo kunye nentshukumo yomnqweno, iingcinga zivela kwingqondo kwinqanaba lokudibana phakathi kwamashiya wamehlo ngaphezulu kwebhulorho yempumlo. Emva koko ekugqibeleni kuyenzeka into engaphandle okanye ukufakwa kwengcinga ngamazwi athethwayo okanye abhaliweyo, okanye ngemizobo okanye imodeli, okanye ngezicwangciso eziprintiweyo kunye nemigaqo. Ke ngoko, ngomzamo odibeneyo wobuntu, sele zikhona izixhobo kunye neendlela kunye namaziko; izindlu kunye nefenitshala kunye neempahla kunye nezixhobo; ukutya kunye nemveliso yobugcisa kunye nesayensi kunye noncwadi, nayo yonke enye into eyenzayo kunye nenkxaso kwimpucuko yehlabathi lomntu. Yonke le nto yenziwe kwaye isenziwa ngokucinga kweengcinga nguMenzi ongabonakaliyo, umnqweno kunye neemvakalelo emntwini. Kodwa uMenzi emzimbeni womntu awazi ukuba uyayenza le nto, engazi nokuba ungowasiphi na isizwe kunye nelifa.

Yiyo loo nto uMenzi, njengokunqwenela imvakalelo kwindoda-yomzimba, kunye nanjengemvakalelo yomnqweno womfazi-womzimba, ikhona, ngokungathi kunjalo, ngaphandle komcingeli-kunye noMnxibelelanisi wesiqu sakhe. Kwaye nangona i-Doer iyinxalenye yokucinga kwayo nokungafi keleyo, ayizazi ngokuba injalo ngenxa yokuba ibhukuqwa ziimvakalelo; kwaye ayazi ukuba yahlula-hlulwe ngokwayo: oko kukuthi, njengoMenzi emzimbeni, umqhubi womatshini wayo.

Isizathu sokuba uMenzi akakwazi ukwahlula umzimba ngokusebenza, kukuba awunakucinga ngovuyo-ingqondo kunye nomnqweno-wengqondo ngaphandle kolawulo lwengqondo yomzimba. Ingqondo yomzimba icinga ngeemvakalelo nangemvakalelo, kwaye ayinakucinga ngayo nayiphi na into okanye into engeyonxalenye yendalo. UMenzi ayisiyo indalo; iqhubela phambili ngaphaya kwendalo, nangona ikhona emzimbeni womntu. Ke ngoko uMenzi ekucingeni kwakhe uphantsi kopelo lweemvakalelo; kwaye iyathatyathwa ngumqondo-ngqondo, ingqondo-yomzimba, ekukholelweni ukuba ngumzimba. Nangona kunjalo, ukuba uMenzi emzimbeni uyakuqhubeka ecinga ngemvakalelo kunye nomnqweno wayo njengokwahlulwa kwiimvakalelo kunye neemvakalelo ezivayo, kwaye ezinqwenelekayo okanye ongazithandiyo, ngokwenza oko uya kuyenza ngokuthe ngcembe uqeqesho kwaye aqeqeshe uvakalelo lwayo- ingqondo kunye nomnqweno-ingqondo yokucinga ngokuzimeleyo, kwaye ekugqibeleni iya kuziqonda ngokwawo ukuba yimvakalelo-kunye-nomnqweno; Oko kukuthi, uMenzi. Emva kwexesha inokukwazi ukucinga ngokuzimeleyo kwengqondo yomzimba kunye neengqondo. Kwakamsinya nje emva kokuba ikwenzile ukuba ungathandabuzi: iya kuzazi njengemvakalelo-kunye nomnqweno. Xa inkanuko-imvakalelo emzimbeni wendoda, okanye imvakalelo-yomnqweno emzimbeni womfazi, izazi ngokwayo njengoMenzi, ke iya kuba nakho ukunxibelelana ngesazela noMlinganisi wayo.

Umnqweno kunye novakalelo lweDover kule meko ikhoyo yomntu, elawulwa phantse ukuba ayifumaneki ngokupheleleyo ziimvakalelo, kwaye hayi kunxibelelwano noMcingeli-kunye no-Knower, abanokwazi okulungileyo kunye nokusesikweni. Ikhokhelwa kukudideka kunye nokungaqondwa ziimvakalelo. Ke ngoko, nokuba baneenjongo ezintle, umntu ukhohliseka lula. Ngaphantsi komnqweno wokudakumba kunye nokuqhuba kwemithambo yomzimba kunye neenkanuko, umntu wenza ubuhlanya.

Kwimeko ekhoyo ngoku uMenzi, engazi inzala yakhe enkulu, engazi ukuba inokungafi, engazi ukuba ilahlekile ebumnyameni bomntu, -Ukuziva unomdla kunye nomnqweno wokutshutshiswa ngumzimba kwaye ukhokelwa kwiindlela ezinenkohliso iimvakalelo-inokwazi njani into emelwe ukuyenza ukuze izimele kwaye ithathe uxanduva lwelifa layo?

UMenzi onolwazi emzimbeni kufuneka azenzele ngokwakhe kwaye azilawule xa esenza imisebenzi yakhe. Imisebenzi yayo yendalo kumzimba wayo kunye nosapho kunye nesikhundla sayo ebomini, nakwilizwe lokuzalwa okanye ukwamkelwa. Umsebenzi wayo kuye kukuziqonda ngokwakho as yona ngokwayo isentlango yomzimba wayo kunye nehlabathi. Ukuba i-Doer eyaziyo emzimbeni iyinyani ngokwayo kuorhulumente bayo, ayizukusilela ekwenzeni kwayo yonke eminye imisebenzi. UMenzi akakwazi ukuzikhulula kulawulo lweemvakalelo ngaphandle kokwenza umsebenzi wakhe njengesibophelelo. Umsebenzi ofanelekileyo walo naluphi na uxanduva lokwenza loo msebenzi kuphela kwaye kungokunye uxanduva okanye uxanduva, kwaye kungekho sesinye isizathu.

Izinzwa azikwazi ukuhanjiswa; zibalulekile kuzo zonke izinto ezichaphazela izinto ezibonakalayo kunye noomatshini; kodwa abayi kujongana nawo nawuphi na umba wokuziphatha.

Igunya kuyo yonke imibuzo yokuziphatha sisazela. Ithetha ngegunya, njengesixa solwazi lwakho lwangaphakathi kuwo nawuphi na umbuzo wokuziphatha. Xa isazela sithetha, ngumthetho lowo umntu awenzayo, unesizathu sokuzilawula. Isazela asinakuphikiswa kunye nokunyanzeliswa okungenakubalwa kweengqondo. Xa imvakalelo isuka kwiimvakalelo zokumamela isazela, ingqondo-yomzimba iyacishwa okwethutyana ngelixa isazela sithetha. Ithetha njengomthetho; kodwa ayizukuphikisana. Ukuba umntu akakhathaleli, uthe cwaka; kunye nengqondo yomzimba kunye neemvakalelo zithatha ulawulo. Ukuya kuthi ga kwinqanaba lokuba umntu aphulaphule isazela aze enze ngesizathu, ukuya kuthi ga kwinqanaba lokuba azilawule.