IZiko eliSiseko
Yabelana ngeli phepha



IDEMOCRACY YAYESELWE-URHULUMENTE

UHarold W. Percival

ICANDELO III

IDEMOKRISTU—IMPUCUKO

Idemokhrasi kunye nempucuko zihambelana enye nenye njengoko kuxhomekeke kwinjongo. Zihlobene kwaye zixhomekeke enye kwenye. Zifana nonobangela wesiphumo. Bangabantu kunye nokusingqongileyo akwenzayo.

Idemokhrasi ngurhulumente omele abantu abathi bona abantu banyule ukuba balawule, abathi abantu bamnike igunya negunya lokulawula, kwaye abameli balo, okanye bafanele ukuthwaliswa uxanduva ebantwini ngoko bakwenzayo eburhulumenteni.

Impucuko lutshintsho olwenziwa ngumntu ukusuka kwimekobume yendalo kunye neyamandulo ukuya kwezopolitiko nezentlalo kunye nolwakhiwo lomzimba ngoshishino, ukuveliswa, urhwebo; ngemfundo, ngokuyila, ngokufumanisa; nangobugcisa, inzululwazi noncwadi. Ezi ziimpawu zangaphandle nezibonakalayo ezibhekiselele kwimpucuko yophuhliso lwangaphakathi lomntu njengoko ehambela phambili kwidemokhrasi—ukuzilawula.

Impucuko luphuhliso lwentlalo, ngaphakathi nangaphandle, apho abantu bakhokelwa ngokweenkqubo zempucuko ngokuthe ngcembe, ukusuka kumanqanaba empucuko yokungazi okanye uburhalarhume, inkohlakalo ekhohlakeleyo, amasiko akhohlakeleyo kunye neminqweno engalawulekiyo, kwaye, ngamanqanaba emfundo enxulumene nobuntu, ukuba nesimilo esihle, ukuba nentlonipho, ulwazelelelo, ukuphucuka nokusulungeka nokomelezwa.

Inqanaba langoku lophuhliso loluntu alikho ngaphezu kwesiqingatha senqanaba lempucuko; iseyingcingane nangaphandle, ayikasebenzi kwaye ingaphakathi, impucuko. Abantu banembonakalo yangaphandle kuphela okanye inkcubeko eqaqambileyo; abakhuliswanga ngaphakathi kwaye basulungekiswa kwaye bomelezwa. Oku kuboniswa ziintolongo, iinkundla zomthetho, amapolisa ezidolophini nasezixekweni anqanda okanye abambe ukubulawa, ukukhuthuza, ukudlwengulwa kunye nodushe jikelele. Kwaye isabonakaliswa ngokucace ngakumbi yile ntlekele yangoku, apho abantu noorhulumente babo baye bajika ukuveliswa, inzululwazi, kunye noshishino ekubeni yimveliso yezixhobo zemfazwe noomatshini bokubulala ukuze boyiswe imihlaba yabanye abantu, baze babanyanzele abanye. ukubandakanyeka kwiimfazwe zokuzikhusela, okanye ukutshatyalaliswa. Ngoxa kusenokubakho iimfazwe zoloyiso nogonyamelo olunjalo, asiphucukanga. Amandla akhohlakeleyo awayi kuvuma amandla okuziphatha de amandla okuziphatha oyise amandla akhohlakeleyo. Ukunyanzeliswa kufuneka kuhlangatyezwane nonyanzeliso kwaye abakhohlakeleyo boyisiwe kwaye baqinisekile ukuba amandla abo akhohlakeleyo kufuneka aguqulwe abe ngamandla okuziphatha okulunga, ukuba amandla angaphakathi okulunga kunye nengqiqo makhulu kunamandla angaphandle angaphandle.

Inkohlakalo yangaphandle yeemvakalelo ibe ngumthetho wokuba amandla akhohlakeleyo alungile. Amandla ngumthetho okhohlakeleyo, umthetho wehlathi. Lo gama nje umntu elawulwa sisidenge esikuye uya kuthobela ubugorha obungenangqondo, kwisityhakala sangaphandle. Xa umntu elawula isityhakala kuye, umntu uya kufundisa isityhakala; kwaye isidenge siya kufunda ukuba ubulungisa bunamandla. Ngelixa isilumko emntwini silawula ngobugorha, isiyatha siyayoyika indoda kwaye indoda iyayoyika isilwanyana. Xa indoda ilawula indlavini ngokulungileyo, umntu akasoyiki isigebenga kwaye isigantsontso siyathemba kwaye silawulwa yindoda.

Amandla akhohlakeleyo angoyena nobangela wokufa nokutshatyalaliswa kwempucuko, kuba umntu akathembekanga kumandla akhe okuziphatha okuhle okukoyisa amandla akhohlakeleyo. Akulunganga de kwaziwe ukuba ilungelo linamandla. Ngaphambili, umntu uye walalanisa kumandla akhe okuziphatha okuhle esebenzisa amandla akhohlakeleyo. I-Expediency ibisoloko iyinto yokulalanisa. I-expediency ihlala ixhasa iimvakalelo zangaphandle, kwaye amandla akhohlakeleyo aqhubekile ukulawula. Umntu umiselwe ukulawula isidenge esikuye. Akunakubakho nakuphi na ukuvumelana phakathi komntu kunye nesikhohlakali ukuba umntu uza kulawula, kwaye akukho kuvumelana phakathi komthetho womntu kunye nomthetho okhohlakeleyo. Lixesha eliphakamileyo lokubhengeza nokugcina ukuba amandla okuziphatha omthetho alungile, kwaye loo mandla akhohlakeleyo anamandla kufuneka anikezele kwaye alawulwe ngamandla obulungisa.

Xa abameli bedemokhrasi besala ngenxa yokulungela ukulalanisa, ngoko bonke abantu baya kunyanzeleka ukuba bazivakalise kubo. Xa inani elaneleyo labantu kuzo zonke iintlanga livakalisa umthetho wobulungisa yaye liwugcina ngokunyanisekileyo umthetho wobulungisa, amandla akhohlakeleyo oozwilakhe aya koyiswa aze anikezele. Ngoko abantu basenokukhululeka ukuba bakhethe ngokwenkcubeko yangaphakathi (ukuzeyisa) ukuba babe yimpucuko, baze bazabalazele ukuqhubela phambili kwimpucuko.

I-United States of America lilizwe lokusekwa kwedemokhrasi yokwenyani, impucuko yokwenyani. Impucuko yokwenene asiyiyo inkcubeko yohlanga okanye ubudala, okanye ukuxhaphaza amanye amazwe nabantu abaya kuphila baze bafe baze balityalwe, njengoko impucuko yamandulo yayiphila yaza yafa yaza yalityalwa. Impucuko yimbonakaliso yeembono kunye nokucinga kwabo bayenza into eyiyo, ngaphandle nangaphakathi. Impucuko yamandulo yasekwa yaza yakhuliswa ekubulaweni nasekuphalazweni kwegazi nasekuthotyweni okanye ebukhobokeni bezizwe ezakhelwe phezu kwazo impucuko.

Imbali isusela kwixesha langoku ukuya kuthi ga kwixesha elidluleyo elingenamda nelilibalekileyo, njengengxelo ezukisiweyo nebunayo yeempumelelo zaboyisiweyo naboyisi babo, abathi bona boyisiwe ngamagorha abulalayo kamva. Umthetho wamandla akhohlakeleyo ibe ngumthetho wobomi nokufa abathi abantu kunye nempucuko yamandulo baphila baze bafa ngayo.

Oko bekukwixesha elidlulileyo, ekugqibeleni simi ngaphandle kokuba thina bangoku siqhubela phambili. Kwaye thina bangoku kufuneka ethubeni siphelelwe koko kuya kuba yinto yethu yangaphambili ngaphandle kokuba thina bangoku siqalise ukuguqula ukucinga kwethu ekuchaseni umthetho nasekubulaleni nasekunxileni nasekufeni, ukuze sivelise imizimba yethu kwakhona ngonaphakade ngoku. UNaphakade ayilophupha elinqwenelekayo, iphupha elibumbongo, okanye ingcinga yobuthixo. UNaphakade ukho—ngabo kwaye akachatshazelwa kukuqhubekeka kweziqalo neziphelo zamaxesha exesha.

Ngelixa uMenzi ongafiyo kuwo wonke umzimba womntu eqhubeka nokuzeyisa kwaye ephuphe ekuhambeni kwexesha phantsi kopelo lweemvakalelo, uMcingeli wakhe ongahlulwayo kunye noMwazi ukwiNaphakade elingunaphakade. Bavumela inxalenye yabo eyayizithengile ukuba iphuphe, ngokuzalwa nokufa kwezivamvo, ide ithande ukuzicingela nokuzikhulula kwintolongo yeemvakalelo, nokwazi nokubakho, nokwenza eyayo indima kaNaphakade— njengoMenzi owaziyo owayo uMcingeli kunye noLwazi, ngelixa esemzimbeni wenyama. Le yeyona nto ifanelekileyo ekusekweni kwempucuko yokwenyani kunye noMenzi oyaziyo kuwo wonke umzimba womntu, xa iqonda ukuba yintoni kwaye iya kuzifanela yona kunye nomzimba wayo ngomsebenzi.

Impucuko yokwenyani ayisiyoyethu kuphela kunye nabantwana bethu nabantwana babantwana bethu kunye nobomi nokufa kwizizukulwana zabantu bethu kwixesha okanye iminyaka, njengoko bekulisiko lokuphila nokufa, kodwa, impucuko yeyokuhlala ngonaphakade. , ukuqhubeka ngalo lonke ixesha elibalekayo, ukunika ithuba lokuzalwa nokufa nobomi kwabo baya kulandela isiko lokuphila nokufa; kwaye buya kuvulela ithuba abo bangayi kufa, kodwa ukuba baphile—baqhubeke nomsebenzi wabo ngokuhlaziya imizimba yabo, besuka kwimizimba yokufa baye kwimizimba engunaphakade yobutsha obungenakufa. Leyo yeyona nto ifanelekileyo yempucuko yeSigxina, eya kuba yimbonakalo yengcinga yabaSebenzi kwimizimba yabantu. Lilungelo lomntu ngamnye ukuzikhethela injongo yakhe. Yaye umntu ngamnye onenjongo uya kuyihlonela injongo ekhethwe ngomnye.

Kuye kwachazwa ukuba malunga nexesha owawusenziwa waza wamkelwa uMgaqo-siseko waseUnited States, wawugqalwa ngamanye awona madoda alumkileyo “njengoLingelo Olukhulu” kuburhulumente. Urhulumente uphile iminyaka elikhulu elinamashumi amahlanu yaye kuthiwa ngoyena rhulumente mdala ubalulekileyo ehlabathini. Uvavanyo lubonakalise ukuba alukhange lube sisilele. Siyayibulela idemokhrasi esinayo. Siya kuba nombulelo ngakumbi xa siyenza idemokhrasi engcono kunokuba injalo. Kodwa asisayi kwaneliseka side siyenze ibe yiDemokhrasi yokwenyani. Obona bulumko bukhulu kakhulu khange bukwazi okanye bungayi kuphuhlisa idemokhrasi yethu. Kukho isizathu esingenakuthandabuza okanye ukulinga ukuba nawuphi na urhulumente ongaziswanga ngentando yabantu asiyodemokhrasi.

Ngexesha lempucuko, ngokukhawuleza ukuba abantu bakhule bephuma kwilizwe lamakhoboka kunye nomntwana kwaye banqwenela ukuzimela kunye noxanduva, idemokhrasi inokwenzeka-kodwa kungekhona ngaphambili. Isizathu sibonisa ukuba akukho rhulumente unokuqhubeka ukuba ngowomntu omnye okanye abambalwa okanye iqaqobana, kodwa unokuqhubeka njengorhulumente ukuba usenzela inani elikhulu labantu. Wonke urhulumente owakha wadalwa ufile, uyafa okanye ugwetyelwe ukufa, ngaphandle kokuba ngurhulumente wentando nangokweminqweno yabo bonke abantu njengabantu banye. Urhulumente onjalo akanakuba ngummangaliso osele ulungile aze ehle esibhakabhakeni.

Iziseko zedemokhrasi yaseMelika zigqwesile, kodwa izinto ezikhethwayo kunye nokubandlulula kunye nobuthathaka obungalawulwayo babantu buthintela ukwenziwa kwezinto ezisisiseko. Akukho namnye okanye abambalwa kuphela abafanele babekw’ ityala ngeempazamo zexa elidluleyo, kodwa bonke bafanele babek’ ityala ukuba baqhubeka besenza iimpazamo. Iimpazamo zinokulungiswa ngabo bonke abaqalisa ukuziqeqesha ngokuzeyisa ubuthathaka nokugqabhuka kwenkanuko, kungekhona ngokucinezela kodwa ngolawulo, ukuzeyisa nolwalathiso, ukuze ngamnye aphuhlise iimvakalelo neminqweno yakhe emzimbeni wakhe. ibe ngurhulumente ozimeleyo wedemokhrasi.

Ngoku lixesha lokuzisa idemokhrasi yokwenene, yokwenene, urhulumente kuphela onokusungula impucuko yedemokhrasi yokwenene. Ngaloo ndlela iya kuqhubeka ukutyhubela izizukulwana ngenxa yokuba iya kusekelwa kwaye iqhubeke kwimigaqo yenyaniso, yesazisi kunye nolwazi, yokulunga kunye nengqiqo njengomthetho nobulungisa, imvakalelo kunye nomnqweno njengobuhle namandla, njengokuzilawula ngokuzimela. Abazaziyo ngoNaphakade abakuNaphakade, kwaye ngoobani uRhulumente weHlabathi, kwiNdawo yokuZisa, phantsi koBukrelekrele obuPhakamileyo bendalo iphela.

Kwimpucuko yeSigxina esingeniswa okanye ebonakaliswe kwihlabathi lomntu, umntu ngamnye uya kuba nethuba lokuphumelela kunye nenkqubela phambili: ukufezekisa oko kunqwenelekayo kunye nokuba yiloo nto umntu athanda ukuba yiyo kubugcisa kunye nesayensi, ukuqhubeka eqhubela phambili. amandla okwazi ngokulandelelana amanqanaba aphezulu okuqonda, ukwazi nokuba yintoni na umntu ayiyo, kwaye abe nokuqonda izinto njengoko zinjalo.

 

Kwaye ithuba lokuba ngamnye wenu azikhethele kwaye azifunele ulonwabo lwakhe ngokuba yiloo nto uzenza ukuba abe yiyo, lelokuzibamba nokuzilawula de ube nokuzeyisa nokuzeyisa. Ngokwenza oko, uya kuba umisele ukuzilawula kwakho emzimbeni wakho, kwaye uya kuba ngomnye wabantu abaya kuba nolawulo lwabantu, ngabantu, kunye neminqweno yabantu bonke njengabantu banye-inyaniso, idemokhrasi yokwenene: Ukuzilawula.